مالیات حقوق مبلغی است که از حقوق کارمند یا کارگر برداشت می‌شود و به حساب صندوق دولت واریز می‌شود. مالیات حقوق یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده مالیات بر درآمد است و منبع درآمد مهمی برای دولت است.
مالیات حقوق و دستمزد چیست؟
تمام افرادی که در یک واحد اقتصادی مشغول به کار می‌شوند و حقوق دریافت می‌کنند و اسامی آن‌ها در لیست بیمه تامین اجتماعی لحاظ می‌شود، باید مبلغی از حقوق خود را هر ماه به حساب وزارت اقتصاد و دارایی واریز نمایند. در خصوص نحوه محاسبه مالیات حقوق لازم به ذکر است که این مبلغ هر سال از سوی وزارت اقتصاد و دارایی تعیین می‌شود که برای تمامی بیمه شدگان تامین اجتماعی با توجه به میزان حقوق دریافتی متفاوت است.
مالیات بر حقوق رایج‌ترین نوع مالیات در کشور است که طیف وسیعی از افراد جامعه را در بر میگیرد. این نوع مالیات در دسته‌بندی مالیات‌های مستقیم و تکلیفی قرار میگیرد. مستقیم از آن جهت است که به صورت مستقیم از درآمد افراد شناسایی می‌شود و تکلفی از آن جهت است که شناسایی مبلغ و پرداخت آن بر عهده کارفرما است و پرسنل در قبال پرداخت مالیات حقوق وظیفه‌ای ندارند.
نحوه محاسبه مالیات حقوق و دستمزد چگونه است؟
در سال ۱۴۰۱ سقف معافیت مالیاتی برای حقوق کارمندان و کارگران ۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در ماه یا ۶۷ میلیون و دویست هزارتومان در سال تعیین شده است. این مبلغ برای پزشکان عمومی و متخصص و فرهنگیانی که در مناطق محروم کار می‌کنند، ۲۰ میلیون تومان در ماه یا ۲۴۰ میلیون تومان در سال است. تمام افرادی که بیش از سقف معاف از مالیات حقوق درآمد دارند، موظف به پرداخت مالیات حقوق هستند. نحوه محاسبه مالیات حقوق در جدول زیر قابل رویت است:
مبلغ مالیات به عنوان بخشی از کسورات حقوق و دستمزد از حقوق ناخالص کارمندان کسر می‌شود. بهتر است محاسبه مالیات حقوق را با ذکر یک مثال شرح دهیم.
اگر فرض کنیم شما در هر ماه ۱۸ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنید. یعنی حقوق شما در پلکان دوم قرار دارد. ما به التفاوت حقوق شما با پله اول ۳ میلیون تومان در ماه است. به ازای هر ۳ میلیون تومان باید ۱۵ درصد مالیات پرداخت کنید.
۱۸۰,۰۰۰,۰۰۰-۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰=۳۰,۰۰۰,۰۰۰
۱۵۰,۰۰۰,۰۰۰-۵۶,۰۰۰,۰۰۰=۹۴,۰۰۰,۰۰۰
۳۰,۰۰۰,۰۰۰×۱۵%+۹۴,۰۰۰,۰۰۰×۱۰%=۱۳,۹۰۰,۰۰۰
با توجه به مثالی که در خصوص نحوه محاسبه مالیات حقوق زدیم ما به التفاوت حقوق شما با پله اول ۳ میلیون تومان در ماه است. به ازای این ۳ میلیون تومان باید ۱۵ درصد مالیات پرداخت کنید. بین پله اول و پله صفر ۹ میلیون و چهارصد هزار تومان تفاوت وجود دارد که باید به ازای آن ۱۰ درصد مالیات پرداخت کنید. در نتیجه شما باید ۱۳,۹۰۰,۰۰۰ ریال مالیات در هر ماه برای مالیات حقوق پرداخت کنید.
موارد معاف از مالیات حقوق کدامند؟
یکی از نکات مهم در نحوه محاسبه مالیات حقوق معافیت‌های مالیاتی است. مواردی که از مالیات حقوق معاف هستند شامل موارد زیر است:
- معافیت سالانه سازمان امور مالیاتی برای سقف حقوق دریافتی
- مزایای مربوط به مشاغل مانند یارانه غذا، ایاب و ذهاب، بن کالا، بن خوار و بار، حق اولاد و…
- معافیت موضوع ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم که شامل موارد زیر است:
- هزینه عائله‌مندی
- هزینه‌های سفر و فوق‌العاده ماموریت شغلی
- عیدی و پاداش آخر سال
- سنوات، خسارات اخراج، حقوق ایام مرخصی استفاده نشده، حقوق بازنشستگی یا مستمری پرداختی به وراث که به هنگام بازنشستگی یا از کار افتادگی به حقوق بگیر پرداخت می‌شود.
- هزینه‌های درمان
- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن
- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و یا خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه
- معافیت موضوع ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم که شامل موارد زیر است:
- معافیت ماده ۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم؛ معافیت تا ۵۰% مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته
- معافیت مالیاتی دو هفتم حق بیمه سهم کارگر
- لازم به ذکر است در موارد فوق فقط به معافیت‌های مالیاتی مورد نیاز کارگران اشاره شده است.
مالیات بر حقوق بازنشستگان
همانطور که گفتیم طبق قانون به حقوق دریافتی یعنی وجهی که کارمند یا کارگر بابت کار کردن نزد کارفرما به دست می‌آورد، مالیات تعلق میگیرد. اما در مقابل طبق شرایط مقرر در ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم، حقوق بازنشستگی و وظیفه، مستمری پایان خدمت، خسارت اخراج، بازخرید خدمت و وظیفه، مستمری پرداختی به وراث، حق سنوات و حقوق ایام مرخصی از جمله مواردی هستند که به آن‌ها مالیات حقوق تعلق نمی‌گیرد. در نتیجه در خصوص نحوه محاسبه مالیات حقوق این مورد را در نظر داشته باشید که حقوق بازنشستگان از جمله بازنشستگان تامین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات بر درآمد معاف است.
جریمه عدم پرداخت مالیات حقوق
از مواردی که باعث جریمه کارفرمایان می‌شود، عدم توجه به مهلت در نظر گرفته شده برای ارسال لیست مالیات حقوق است. معمولا چنین خطاهایی به علت عدم تمرکز و نبود یک مدیر حرفه‌ای به وجود می‌آید. طبق ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی کسانی که در جایگاه پرداخت کننده قرار دارند، موظف هستند که در زمان پرداخت و یا تشخیص حقوق به افراد، مالیات تعلق گرفته را طبق ماده ۸۵ محاسبه کنند.
ارسال لیست مالیات حقوق به صورت الکترونیکی به واسطه سامانه ارسال مالیات بر حقوق (tax.gov.ir) انجام می‌شود. کارفرمایان 30 روز مهلت دارند تا این کار را انجام دهند. در غیر این صورت مشمول جریمه خواهند شد. جریمه‌ای که برای عدم ارسال لیست مالیات حقوق کارمندان در نظر گرفته می‌شود، گاهی چند برابر بیشتر از مالیات مشخص شده بر لیست حقوقی است.
جرائم عدم تسلیم لیست حقوق به دو دسته سازمان تامین اجتماعی و سازمان امور مالیاتی کشور تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هر کدام میپردازیم:
جریمه رد نکردن لیست حقوق سازمان تامین اجتماعی
- معادل ۱۰ درصد از کل بدهی (شامل حق بیمه و بیمه بیکاری)
- معادل ۲ درصد به ازای هر ماه نسبت به جمع کل حق بیمه و بیمه بیکاری بابت جرائم تاخیر در پرداخت حق بیمه
جریمه رد نکردن لیست حقوق سازمان امور مالیاتی کشور
- شامل ۲ درصد حقوق پرداختی
- معادل ۱۰ درصد مالیات پرداخت نشده
- معادل ۲ و نیم درصد مالیات به ازای هر ماه
بخشودگی عدم ارسال لیست مالیات حقوق
یکی از نکات مهم در خصوص نحوه محاسبه مالیات حقوق این است که جریمه عدم ارسال لیست مالیات حقوق کارمندان، بخشیده نمی‌شود و افراد باید جریمه‌های در نظر گرفته شده را پرداخت کنند. قابل توجه است پرداخت این مبلغ با چک امکان پذیر نیست! یک مورد استثنا وجود دارد که بهتر است نسبت به آن آگاه باشید. در صورتی که پرونده مالیاتی هنوز شکل نگرفته باشد و در نتیجه لیست مالیات حقوق نیز ارسال نشده باشد، با در نظر گرفتن جرائم مربوط تا ۸۰ درصد قابل بخشش است. البته در صورتی که پرداخت اصل مالیات انجام شود.