گلوگاههای مالیاتی در خشککنها
۱. معضل دریافت “اجرتِ جنسی” (Payment in Kind)
در اکثر شالیکوبیها، کشاورز پول نقد نمیدهد؛ بلکه مثلاً به ازای هر ۱۰۰ کیلو شالی، ۳ کیلو برنج سفید به عنوان دستمزد به کارخانه میدهد. ممیزین این برنجهای دریافتی را به نرخ روز بازار قیمتگذاری کرده و به عنوان درآمد عملیاتی ثبت میکنند. اگر کارخانه این برنجها را ارزان فروخته باشد یا به عنوان “موجودی امانی” ثبت کرده باشد، اختلاف حساب سنگینی ایجاد میشود.
۲. ضریب تبدیل و “نیمدانه” (Broken Rice)
راندمان استاندارد تبدیل شالی به برنج سفید حدود ۶۰٪ تا ۶۵٪ است. اما بخش مهمی از خروجی، “نیمدانه” است که قیمت کمتری دارد. اگر شما در دفاتر همه خروجی را “برنج سالم” ثبت کنید، سود را متورم کردهاید. و اگر کل خروجی را کمتر از استاندارد (مثلاً ۵۰٪) اعلام کنید، متهم به کتمان فروش میشوید. تفکیک دقیق موجودی “سالم” و “نیمدانه” حیاتی است.
استراتژی ما: نظامِ قبض انبار دوگانه
ما سیستم انبار را به دو بخش «امانی» (مالکیت کشاورز) و «ملکی» (مالکیت کارخانه) تقسیم میکنیم. قبض باسکول ورودی باید دقیقاً مشخص کند شالی متعلق به کیست. برنجهایی که به عنوان اجرت برداشته میشوند، باید بلافاصله با “صورتجلسه تغییر مالکیت” از انبار امانی به انبار ملکی منتقل و فاکتور فروش خدمات برای کشاورز صادر شود (حتی اگر پولی رد و بدل نشود).
🌾 درآمد پنهان “سبوس” (Bran) و “فال” (Husk)
در فرآیند پوستگیری، حجم زیادی سبوس و پوسته تولید میشود. معمولاً کشاورزان این ضایعات را نمیبرند و به جای بخشی از دستمزد به کارخانه میبخشند. این یک درآمد اتفاقی و پنهان بزرگ برای شالیکوبی است که نقدشوندگی بالایی در بازار خوراک دام دارد. عدم ثبت فروش سبوس، یکی از سادهترین راهها برای رد دفاتر توسط ممیز است، چون نسبت تولید سبوس به برنج، یک ضریب علمی ثابت است.
چکلیست فصل برداشت
-
✔
معافیت ارزش افزوده: طبق اصل نهم قانون ارزش افزوده، عرضه انواع برنج معاف است. اما دقت کنید! خدمات شالیکوبی (فرآوری) ممکن است معاف نباشد مگر اینکه صراحتاً ذیل خدمات بخش کشاورزی طبقهبندی شود (که معمولاً هست، اما نیاز به دفاع دارد). -
✔
کارگران فصلی (Kise-gir): در فصل پیک، کارگران روزمزد زیادی برای جابجایی کیسهها میآیند. ثبت این هزینه در دفاتر بدون لیست بیمه دشوار است. استفاده از قراردادهای “پیمانکاری تکنفره حجمی” (مثلاً کنترات تخلیه ۱۰۰ تن) راهکار بهتری نسبت به لیست حقوق روزانه است. -
✔
افت وزنی خشککن: شالی خیس وارد خشککن میشود و وزن کم میکند. مستندسازی این افت رطوبت (Moisture Loss) حیاتی است، وگرنه ممیز اختلاف وزن ورودی و خروجی را “فروش بدون فاکتور” در نظر میگیرد.