به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
محسن شریف‌خدائی – تحلیلگر روابط بین‌الملل
در شب سرد نوامبر ۲۰۲۵، در قلب نیویورک، زهران ممدانی، شهردار جدید پیروزی خود را در انتخابات شهرداری همراه با هوادارانش جشن گرفت. اما این جشن فقط یک پیروزی محلی نبود، بلکه نقطه آغاز یک تحول گفتمانی در سیاست آمریکا نیز به شمار می‌آید. ممدانی، نخستین شهردار مسلمان با ریشه‌های هندی و اوگاندایی، با شعارهایی برخاسته از عدالت اجتماعی، اقتصاد مردمی و سیاست خارجی مستقل، توانست در رقابت با چهره‌های سنتی حزب دموکرات، جریان جمهوری‌خواه و تهدیدهای راست‌گرایانه دونالد ترامپ، پیروز انتخابات شود.
او نه‌تنها شهردار نیویورک شد، بلکه به نماد نسلی درآمد که در پی بازتعریف سیاست‌ورزی در عصر پساترامپ است. او نه‌تنها شهردار پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین شهر در ایالات متحده، بلکه زمام‌دار یکی از پیچیده‌ترین، پرنفوذترین و جهانی‌ترین شهرهای جهان شد، شهری که نه‌فقط پایتخت اقتصادی آمریکا، بلکه نماد تنوع فرهنگی، مرکز رسانه‌ای و سکوی پرتاب سیاست‌های نوآورانه در سطح ملی و بین‌المللی است.
نیویورک با جمعیتی بیش از هشت میلیون نفر، میزبان بیش از ۱۸۰ ملیت و صدها زبان است. این شهر نه‌تنها مقر سازمان ملل متحد و قطب مالی وال‌استریت است، بلکه در حوزه‌هایی چون هنر، فناوری، آموزش عالی و فرهنگ عمومی نیز نقشی بی‌بدیل دارد. شهردار نیویورک، برخلاف بسیاری از شهرداران دیگر، فقط مدیر یک کلان‌شهر نیست، بلکه بازیگری مؤثر در حوزه سیاست داخلی و حتی روابط بین‌الملل به شمار می‌آید. از این رو، پیروزی شهردار جدید در این جایگاه، معنایی فراتر از یک موفقیت محلی دارد، او اکنون در موقعیتی است که می‌تواند گفتمان چپ‌گرایانه و عدالت‌خواهانه خود را از سطح شهر، به سطح کشور و حتی جهان گسترش دهد.
ممدانی در کارزار انتخاباتی خود، تمرکز را از نخبگان سیاسی به خیابان‌های شهر بازگرداند. او وعده داد فروشگاه‌های عمومی برای مقابله با گرانی ایجاد کند، مالیات شرکت‌های بزرگ را افزایش دهد و اداره‌ای برای ایمنی اجتماعی تأسیس کند. اما آنچه او را از دیگر نامزدها متمایز کرد، مواضع صریحش در سیاست خارجی بود، به‌ویژه حمایت از حقوق مردم فلسطین و انتقاد از نسل‌کشی اسرائیل در غزه. در مناظره‌ها، ممدانی اعلام کرد که در صورت سفر بنیامین نتانیاهو یا ولادیمیر پوتین به نیویورک، آنها را به‌خاطر حکم دادگاه کیفری بین‌المللی بازداشت خواهد کرد. هرچند کارشناسان حقوقی این وعده را غیرقابل اجرا دانستند، اما این موضع‌گیری نشان‌دهنده جسارت گفتمان جدیدی بود که حاضر است در برابر قدرت‌های جهانی ایستادگی کند.
در مقابل، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت، بارها ممدانی را «فاجعه‌بار»، «خبر بد»، «کاملا نامطلوب» و حتی «کمونیست» توصیف کرد. او تهدید کرد که در صورت پیروزی زهران، کمک‌های فدرال به نیویورک را قطع خواهد کرد. اما این تهدیدها نه‌تنها تأثیری بر نتیجه انتخابات نداشت، بلکه موجب تقویت جایگاه شهردار جدید به عنوان «سپر محافظ مردم نیویورک در برابر ترامپ» شد. از نظر حقوقی، رئیس‌جمهور نمی‌تواند به‌تنهایی بودجه فدرال شهرها را قطع کند؛ این اختیار در دست کنگره است. افزون بر آن، نیویورک فقط حدود ۶.۴ درصد از بودجه خود را از منابع فدرال تأمین می‌کند و اقتصاد متنوع و قدرتمند آن توانایی جذب منابع جایگزین را دارد. بر اساس داده‌های منتشرشده، کلان‌شهر نیویورک با تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۲.۳ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۵، اگر به‌تنهایی به عنوان یک کشور در نظر گرفته شود، در جایگاه دهمین اقتصاد بزرگ جهان، درست پس از روسیه و پس از توکیو در رتبه دوم شهرهای ثروتمند جهان قرار می‌گیرد. این جایگاه اقتصادی به شهردار نیویورک امکان می‌دهد در سطح جهانی نقش‌آفرینی کند، حتی در حوزه‌هایی مانند سیاست خارجی، تجارت و دیپلماسی فراملی.
در سال‌های اخیر، شهرها و ایالت‌های آمریکا روزبه‌روز جسورتر شده‌اند و مستقل از دولت فدرال عمل می‌کنند، حتی در حوزه‌هایی مانند سیاست خارجی. کالیفرنیا نمونه‌ای پیشرو در این زمینه است؛ با افتتاح دفتر تجاری در مکزیک، امضای توافق‌نامه‌های دوجانبه و پایبندی به توافق اقلیمی پاریس پس از خروج آمریکا از آن در دوران ترامپ. ممدانی نیز با توجه به جایگاه نیویورک، ناگزیر وارد عرصه سیاست خارجی خواهد شد. او نماینده نسلی جدید از دموکرات‌هاست که خواهان تغییرات ساختاریاند و در برابر سیاست‌های فدرالی ناکارآمد به‌ویژه در حوزه مهاجرت، اقلیم و عدالت جهانی، موضع‌گیری می‌کنند. تحلیل‌های منتشرشده نشان می‌دهند پیروزی شهردار نیویورک می‌تواند آغازگر یک «بازتعریف بنیادین» در حزب دموکرات باشد. این گفتمان جدید بر عدالت اقتصادی، خدمات اجتماعی و مخالفت با سرمایه‌داری افسارگسیخته و دوری از وابستگی عمیق به اسرائیل تأکید دارد.
در حالی که گفتمان بایدن در حزب دموکرات بیشتر بر میانه‌روی و حمایت سنتی همه‌جانبه از اسرائیل و عدم تحرک و جاذبه لازم در داخل و خارج متمرکز بود، ممدانی با مواضع صریح در حمایت از فلسطین و انتقاد شدید از نتانیاهو، نماینده نسلی جدید از دموکرات‌هاست که خواهان تغییرات ساختاریاند. اما چالش اصلی شهردار جدید نیویورک نه با بایدن، بلکه با رویکرد راست‌گرایی افراطی ترامپ است. او در برابر تهدیدهای ترامپ ایستاده و نیویورک را به سنگر مقاومت در برابر سیاست‌های فدرالی تبدیل کرده است. اگر این روند ادامه یابد، گفتمان او می‌تواند در سطح ملی گسترش یابد و حتی گفتمان بایدن در حزب دموکرات را به حاشیه براند. در کنار پیروزی شهردار جدید، انتخابات سال ۲۰۲۵ شاهد دو تحول مهم دیگر نیز بود: پیروزی دو فرماندار دموکرات در ایالت‌های نیوجرسی و ویرجینیا. در نیوجرسی، میکی شریل و در ویرجینیا، ابیگیل اسپنبرگر -هر دو از طیف میانه‌رو حزب دموکرات- توانستند کرسی‌هایی را که پیش‌تر در اختیار جمهوری‌خواهان یا دموکرات‌های محافظه‌کار بود، به دست آورند. این پیروزی‌ها، در کنار موفقیت ممدانی، نشان‌دهنده تنوع گفتمان درون حزب دموکرات است: از سوسیالیسم شهری در نیویورک تا میانه‌روی در ایالت‌های حومه‌نشین. نکته مهم آن است که هر سه پیروزی، با تمرکز بر مسائل معیشتی، عدالت اجتماعی و مخالفت با سیاست‌های پوپولیستی ترامپ رقم خورد.
در نظرسنجی‌های پس از رأی‌گیری، رأی‌دهندگان نگرانی از وضعیت اقتصادی، نابرابری و افراط‌گرایی سیاسی را از دلایل اصلی مشارکت خود عنوان کردند. این روند، به‌ویژه در ایالت‌هایی که در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در سال ۲۰۲۶ نقش تعیین‌کننده‌ای دارند، می‌تواند زنگ خطری جدی برای جمهوری‌خواهان به‌ویژه شخص ترامپ باشد. در حالی که یک مسلمان مترقی نه‌تنها شهردار نیویورک شده، بلکه به نماد یک تحول گفتمانی در سیاست آمریکا تبدیل شده است، او نشان داده که در عصر پساترامپ، سیاست شهری می‌تواند مستقل، جسورانه، پیشرو و جهانی باشد. اگر این چرخش قدرت ادامه یابد، انتظار می‌رود که در ایالت‌هایی با جمعیت شهری مهاجر و جوان مانند کالیفرنیا، ماساچوست، ایلینوی و واشنگتن، گفتمان شهردار جدید به‌تدریج جایگزین گفتمان میانه‌رو و محافظه‌کارانه شود. این تحول نه‌تنها آینده سیاست شهری، بلکه معادلات ملی و حتی روابط بین‌الملل را می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.
منبع