به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
پولی که قرار بود خرج عروسی‌اش شود، هنوز به دستش نرسیده است. خردادماه درخواست برداشت دارایی رمز‌ارزی‌اش را از صرافی داده، اما حالا که آبان است، هیچ خبری از واریز نیست. مرد دیگری می‌گوید در شرایط بحرانی اقتصاد کشور از ترس کم‌شدن ارزش دارایی‌اش، هرچه را داشته در اکسکوینو نگه داشته تا در زمان عمل قلبش با مشکل پرداخت هزینه مواجه نشود، اما حالا خودش مانده و حسابی که امکان استفاده از آن را ندارد. زنی از اهواز با پای گچ‌گرفته و برگه‌های «ام‌ارآی» در دست، پشت در شرکت در تهران ایستاده و منتظر است کسی به او پاسخ دهد چه زمانی قرار است واریز برداشت از حسابش انجام شود. اینها فقط چند نمونه از هزاران کاربر ایرانی هستند که از خردادماه با بلوکه‌شدن دارایی‌هایشان در صرافی «اکسکوینو» روبه‌رو شده‌اند؛ شرکتی که خود را یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های رمزارز ایران معرفی می‌کند، اما ماه‌هاست نه توضیحی روشن برای این تأخیر به کاربران می‌دهد و نه پاسخ شفافی به رسانه‌ها. در این میان، برخی از مشتریانی که به امید احقاق حق خود شکایت قضائی تنظیم کرده‌اند، می‌گویند با این تهدید مواجه شده‌اند که در صورت پیگیری قانونی، دیگر به پول‌شان نخواهند رسید. اعتراض در شبکه‌های اجتماعی و تجمع کاربران مقابل دفتر این شرکت در تهران هم تا امروز بی‌نتیجه مانده است. حالا هزاران کاربر بلاتکلیف مانده‌اند و بحرانی که نه‌فقط دارایی آنها، بلکه اعتماد به کل بازار رمزارز ایران را به خطر انداخته است.
مشکل از کجا شروع شد؟
بیش از پنج ماه است که بسیاری از کاربران اکسکوینو امکان برداشت ریالی و ارزی از حساب‌هایشان در این صرافی رمزارز را ندارند. برخی کاربران می‌گویند از اردیبهشت این مشکل شروع شده و پس از جنگ تحمیلی ۱۲روزه اسرائیل به ایران در خرداد، این مشکل پیچیده‌تر و گسترده‌تر شده است. در تیر‌ماه بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند درخواست برداشت داراییشان را در این صرافی رمزارز ثبت کرده‌اند، اما واریزی به حساب بانکی‌شان صورت نگرفته است. پیگیری‌های چند‌باره آنها از پشتیبانی هم فقط با یک جمله و وعده تکراری همراه بوده که «درخواست شما در حال بررسی است یا به‌زودی واریزی شما انجام خواهد شد». یکی از کاربران که از تیر‌ماه درخواست برداشت ریالی از حسابش را از این صرافی داشته، به «شرق» می‌گوید هنوز و با گذشت چهار ماه پولی برایش واریز نشده است. او ۲۰ میلیارد تومان دارایی در اکسکوینو دارد. به گفته او، در چهار ماه گذشته در تماس با پشتیبانی فقط به او گفته شده که مشکلات فنی پیش آمده و به دلیل همین مشکلات واریز‌ها با تأخیر انجام می‌شود. همچنین طبق گفته او، تماس چند‌باره او برای پیگیری باعث شده حتی پشتیبانی هم دیگر به او پاسخ‌گو نباشد: «در این چند ماه فقط به ما وعده می‌دهند و امروز و فردا می‌کنند. یک بار می‌گویند تا آخر هفته و وقتی آخر هفته می‌رسد، می‌گویند تا آخر ماه. تماس به پشتیبانی هم از یک حد بیشتر باشد، دیگر همان پاسخ‌های ربات‌وار نیز داده نمی‌شود». این کاربر بیش از همه از روند غیرشفاف و پاسخ‌گو‌نبودن اکسکوینو شکایت دارد: «اگر کسی در اکسکوینو اطلاعیه‌ای می‌داد یا هر چیز دیگری که مثلا تا شش ماه دیگر به دلیل مشکلاتی امکان پرداخت پول‌های ما را ندارد، شاید من و خیلی دیگر از کاربران این‌قدر اذیت نمی‌شدیم و در بلاتکلیفی نمی‌ماندیم. اگر بدانیم که باید شش ماه صبر کنیم، صبر می‌کنیم، اما مشکل این است که صرافی با کاربران شفاف و روراست برخورد نمی‌کند». یکی دیگر از کاربران این صرافی رمزارز که در یکی از چند تجمع مقابل دفتر اکسکوینو حاضر شده نیز به «شرق» می‌گوید از تبریز آمده، زیرا از خرداد که درخواست برداشت از حسابش را در اکسکوینو ثبت کرده، هنوز واریزی کامل برایش انجام نشده است و تیم پشتیبانی هم فقط به او وعده‌ای می‌دهد که در نهایت عملی نمی‌شود: «من سرباز هستم، از سال ۱۳۹۶ کاربر اکسکوینو بوده‌ام و به آن اعتماد داشتم. هر ماه مقداری از پول خودم را در این صرافی ذخیره می‌کردم. حالا دارایی‌ام به ۱۰ میلیارد می‌رسد. تصمیم به مهاجر‌ت داشتم و وقتی جنگ شروع شد، درخواست برداشت بخشی از دارایی خود را ثبت کردم، اما پرداخت هر هفته و هر ماه عقب افتاده تا الان که هفته دوم آبان است». او هم از اینکه این صرافی به طور شفاف به آنها نمی‌گوید مشکل کجاست، بیشتر از اینکه پولش در آن بلوکه شده، کلافه است. این کاربر از رفتارهای ناخوشایند تیم اکسکوینو از مدیریت گرفته تا حراست شرکت عصبانی است: «هر بار که از پشتیبانی نتیجه نگرفتیم و به مقابل دفتر شرکت آمدیم، حراست با بدترین لحن با ما حرف زد و با تهدید ما می‌گفت نمی‌توانید با این کارها به پول‌هایتان برسید». به گفته او در این بین فقط کاربرانی توانسته‌اند بخشی از پول‌شان را بگیرند که ساعت‌ها پشت درِ شرکت در خیابان ایستاده‌اند و رقم آنها بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان بوده است. کاربر دیگری که از محل کارش مرخصی گرفته و به تجمع مقابل صرافی پیوسته است، به «شرق» می‌گوید وقتی بعد از ماه‌ها درخواست برداشت از حسابش، پولی برایش واریز نشده، از طریق ثبت شکایت از پلیس فتا مشکلش را دنبال کرده است، اما به محض اینکه تیم اکسکوینو از این موضوع باخبر شده، به او گفته یا شکایتش را پس بگیرد یا برود پولش را از همان‌جایی بگیرد که شکایتش را ثبت کرده است. او می‌گوید یک بار دیگر هم به دفتر اکسکوینو آمده و به خاطر رفتار بد حراست و تیم پشتیبانی، درگیری لفظی پیدا کرده و به همین خاطر هم تیم پشتیبانی حساب او را به صورت کامل مسدود کرده است. آن‌طور که او می‌گوید، مسدودشدن حساب، روند برداشت دارایی‌اش را از این صرافی سخت‌تر و طولانی‌تر می‌کند.
پرداخت قطره‌ای دارایی کاربران
کاربران شاکی از اکسکوینو فقط برای گرفتن حق‌شان از این صرافی به تجمع در مقابل این صرافی بسنده نکرده‌اند؛ آنها یک گروه تلگرامی هم تشکیل داده‌اند که بتوانند با کمک هم و استفاده از تجربیات یکدیگر، داراییشان را از این صرافی پس بگیرند. در این گروه که بالای هزار نفر عضو دارد، یک رأی‌گیری صورت گرفته بود تا مشخص شود چه تعداد از کاربران شاکی در پنج ماه گذشته توانسته‌اند دارایی خود را دریافت کنند. طبق این رأی‌گیری، بیش از ۵۰ درصد حاضر در این گروه اعلام کرده‌اند پس از پنج ماه از درخواست برای برداشت داراییشان، نه برایشان واریز ریالی انجام شده و نه ارزی. یک درصد گفته‌اند فقط برایشان واریز ریالی انجام شده و ۱۳ درصد هم اعلام کرده‌اند که واریز ارزی بخشی از درخواست‌شان به آنها پرداخت شده است. آن‌طور که از صحبت‌های اعضای این گروه مشخص است، اکسکوینو در چند ماه گذشته توانسته فقط بخشی از درخواست‌های ارزی کاربران را واریز کند و واریز در بخش ریالی به کندی صورت می‌گیرد. در بین این شاکیان در گروه، افرادی حضور دارند که از طریق شکایت از مراجع قضائی پیگیر احقاق حقوق خودشان هستند. یکی از افراد حاضر در گروه که رقمی ۱۵میلیاردی در این صرافی ذخیره کرده، نوشته است که توانسته پرونده شکایت در مراجع قضائی را تا جایی پیش ببرد که احتمال دارد به‌زودی برای مدیران اکسکوینو دادگاهی تشکیل شود تا آنها به شکل شفاف پاسخ‌گوی این بحران باشند. او از اعضای دیگر گروه شاکیان اکسکوینو نیز که چندان امید به ثبت شکایات و رسیدن به حق‌شان را ندارند، می‌خواهد پیگیر حق خود از طریق ثبت شکایت در پلیس فتا یا دیگر نهادهای قضائی باشند.
سه هفته وعده به رسانه برای حل مشکل
برای صحت‌سنجی ادعا و روایت کاربران شاکی اکسکوینو، «شرق» برای بیش از سه هفته پیگیر مصاحبه یا حتی ارسال اطلاعیه‌ای از سوی این صرافی برای پاسخ به سؤال‌های ایجادشده در این بحران بود. در نهایت این صرافی از ۲۵ مهر تا لحظه انتشار این گزارش ( ۱۷ آبان) با اعلام اینکه مشکل تا «این هفته یا هفته آینده» حل می‌شود یا تمام واریزی‌ها تا آخر ماه صورت می‌گیرد، از پاسخ شفاف درباره این بحران سر باز زد.
فقط در صحبت کوتاهی که نیما داراب، روابط عمومی اکسکوینو ۲۹ مهر با «شرق» داشت، او این وعده را داد که مشکل تا پنجم آبان حل خواهد شد. همچنین او بحران ایجادشده برای این کسب‌‌وکار فعال در حوزه رمز ارز را «Bad PR» از سمت رقیبان دانست. او در این مورد به «شرق» گفته بود: «از سال ۱۴۰۰ تا امروز چند بار هدف تخریب رسانه‌ای که با هدایت رقیبانمان بود قرار گرفتیم. هیچ کاربری مال‌باخته نیست، همه در صف پرداخت‌اند. تا دوشنبه پنجم آبان همه بدهی‌ها را پرداخت خواهیم کرد». در تنها اطلاعیه مشخص در وب‌سایت اکسکوینو، مربوط به این بحران با عنوان «شفاف‌سازی درباره حواشی اخیر» در تاریخ ۱۸ شهریور منتشر شده، متنی پر از ارجاع به حملات سایبری، فیلترینگ، قطعی اینترنت و حتی جنگ دیده می‌شود. در این توضیح رسمی، همه‌چیز «بیرونی» بود و هیچ‌چیز از درون شرکت به عنوان عامل بحران معرفی نشده است. در روایت اکسکوینو، زنجیره‌ای از حوادث غیرقابل پیش‌بینی دست‌به‌دست هم داده بودند: از «حمله سایبری گسترده در ۲۵ خرداد» تا «قطع ارتباط با بانک‌ها به‌دلیل آی‌پی خارجی سرورها» و «محدودیت اینترنت بین‌الملل در روزهای جنگ 12روزه». در نهایت هم گفته شد: «حساب‌های ریالی شرکت بدون اطلاع قبلی از سوی سازمان امور مالیاتی مسدود شده است». شرکت در این بیانیه از کاربران عذرخواهی کرد و نوشت: «اکسکوینو مسئولیت اتفاقات را می‌پذیرد و تسویه کاربران به‌صورت تدریجی در حال انجام است. هیچ کاربری مال‌باخته نیست و دارایی‌ها در امنیت کامل نگهداری می‌شود». اما به باور برخی کارشناسان این اطلاعیه فقط فرار از مسئولیت است. کارشناسان می‌گویند حتی در صورت وقوع حمله سایبری یا فیلترینگ، تراکنش‌های رمزارزی از کیف‌پول‌های داخلی شرکت قابل انجام است و این عوامل نمی‌توانند مانع برداشت دارایی کاربران شوند. توقف هم‌زمان برداشت‌های ریالی و رمزارزی، نشانه‌ای است که از دیدگاه تحلیلگران، «نه از اختلال، بلکه از قفل‌شدن نقدینگی» خبر می‌دهد. آن‌طور که مقررات‌گذاری فعالیت صرافی رمز ارزی مشخص کرده، در صورت درخواست کاربران برای برداشت داراییشان، باید این دارایی طبق یک زمان مشخص براساس سیستم بانکی نهایت تا ۷۲ ساعت به حساب آنها واریز شود؛ بنابراین اگر در طول پنج ماه گذشته اکسکوینو نتوانسته درخواست واریزی کاربران را به صورت کامل انجام دهد، به احتمال بسیار بالا این شرکت دچار مشکلات مالی است که ارتباطی با مشکلات فنی به‌خاطر قطع اینترنت یا فیلترینگ ندارد.
درگیر در یک بحران مالی؟
در گروه تلگرامی شاکیان اکسکوینو اسنادی بانکی و قضائی دیده می‌شود که می‌تواند تصویر روشنی از وضعیت فعلی اکسکوینو بدهد. همچنین چند سند بانکی و قضائی که برای «شرق» ارسال شده تصویری نگران‌کننده از پشت‌صحنه بحران اکسکوینو را نشان می‌دهد؛ اسنادی که در آنها، نام «شرکت توسعه فناوری آرین‌داده پوسته ایرانیان» (مالک رسمی صرافی اکسکوینو) به عنوان طرف حساب‌های مسدود و بدهکار ثبت شده است. در میان این اسناد، نامه‌ای از شعبه اجرای احکام مدنی شهرستان فارس وجود دارد که به‌روشنی اعلام می‌کند: «حساب‌های شرکت توسعه فناوری آرین‌داده پوسته ایرانیان با شناسه ملی ۱۴۰۰۸۱۹۶۵۱۰ تا سقف ۹۹۵ میلیون تومان مسدود شده است». اما این تنها مورد نیست. مکاتبات جداگانه‌ای از بانک‌های ملی، پارسیان، صادرات و اقتصاد نوین هم دیده می‌شود که هرکدام از توقیف مبالغ چندمیلیاردی در حساب‌های اکسکوینو خبر می‌دهند. در یکی از این نامه‌ها، شعبه‌ای از بانک ملی استان فارس تأیید کرده: «موجودی حساب شرکت به مبلغ هفت میلیارد ریال توسط پلیس فتا توقیف و حساب مسدود است». با این حال، شاید اصلی‌ترین مدرک، رأی قطعی شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی استان فارس باشد؛ رأیی که در آن، شرکت توسعه فناوری آرین داده پوسته ایرانیان به پرداخت ۹۹۵ میلیون تومان به شاکی محکوم شده است. در متن رأی آمده: «با توجه به مستندات ارائه‌شده، شرکت خوانده در انجام تعهدات مالی قصور داشته و قرار تأمین صادره به مرحله اجرا درآمده است. رأی صادره ظرف 20 روز قابل اعتراض است». به زبان ساده، دادگاه به‌طور رسمی تأیید کرده که اکسکوینو در بازپرداخت بدهی مالی خود به کاربر کوتاهی کرده است؛ موضوعی که در تضاد کامل با ادعای این شرکت درباره «اختلال فنی موقت» قرار دارد. اگرچه امکان راستی‌آزمایی مستقیم اصالت این مستندات در مراجع قضائی برای رسانه وجود ندارد، اما مجموعه این احکام و نامه‌ها تصویری روشن‌تر از بحرانی ارائه می‌دهد که حالا دیگر نمی‌توان آن را صرفا به «مشکل فنی» نسبت داد.
مشکل از شرکت مادر است؟
صحبت با چندین فعال بازار رمز ارز و برخی از نیروهای قدیمی اکسکوینو نشان می‌دهد که این صرافی با یک مشکل مالی جدی روبه‌رو است. هرچند «شرق» نمی‌تواند به‌صورت رسمی این اظهارات را تأیید کند، اما طبق این شنیده‌ها سرمنشأ امروز بحران در اکسکوینو به مشکلات مالی شرکت مادر آن یعنی هلدینگ «ارنیکا» بازمی‌گردد. بررسی وضعیت اظهار نظر کاربرانی که در هلدینگ ارنیکا مشغول به کار هستند یا از آن خارج شده‌اند نیز حکایت از شرایط پیچیده مالی در این هلدینگ دارد. چندین نفر از نیروهای قدیمی هلدینگ ارنیکا در وب‌سایت «ویکی‌تجربه» (محلی برای ثبت تجربیات نیروهای انسانی شرکت‌های مختلف) نوشته‌اند که این شرکت حقوق آنها را با چند ماه تأخیر پرداخت می‌کند و در برخی مواقع حتی از پرداخت با تأخیر حقوق کارمندانش هم باز مانده است. یکی از کاربران نوشته است که این شرکت به‌جای تزریق سرمایه در شرکت‌های زیرمجموعه اصلی خود از جمله اکسکوینو، دارایی این شرکت را برداشت و در بخش‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کند و همین عامل باعث شده اکسکوینو با بحران تسویه‌حساب با کاربرانش مواجه شود. در برخی از این اظهارنظرها هم دیده می‌شود که دیگر زیرمجموعه‌های هلدینگ «ارنیکا» از جمله «فلایتیو» و «هومسا» هم با مشکلات مشابهی روبه‌رو هستند. خرداد سال ۱۴۰۳ هم استعفای دست جمعی مدیرعامل و مدیران ارشد فلایتیو به دلیل اخراج شبانه ۳۰ نفر از نیروهای این شرکت فعال در حوزه گردشگری، خبرساز شده بود. آن زمان گروهی از نیروهای فلایتیو که بدون توضیحی اخراج شده بودند، در لینکدین خود دلیل توفان استعفا و تعدیل و اخراج در این شرکت را «دخالت‌های بیجای هلدینگ سرمایه‌گذار» اعلام کرده بودند. بحران اکسکوینو شاید در ظاهر، نتیجه مشکلات فنی یا تصمیم‌های نادرست شرکت مادرش یعنی ارنیکا باشد، اما ضربه اصلی را این صرافی نه از بیرون که از درون خورده است، از ضعف روابط عمومی، سکوت‌های طولانی، اطلاع‌رسانی‌های مبهم و از ناتوانی در پاسخ‌دادن به ساده‌ترین پرسش کاربرانش: «شفافیت درمورد سرنوشت داراییشان». به باور کارشناسان، اکسکوینو اگر از همان روزهای اول، شفاف و پاسخ‌گو عمل می‌کرد، شاید امروز هنوز امیدی به بازسازی اعتماد ازدست‌رفته کاربران خود داشت. اما حالا هر دقیقه تأخیر در پاسخ، هر وعده بی‌عمل و هر جمله تکراری «در حال بررسی است»، نه‌فقط دیواری میان صرافی و کاربرانش ساخته، بلکه ترک عمیقی بر اعتماد کاربران به کل بازار رمزارز داخلی انداخته است. در واقع بحرانی که از دل ضعف اطلاع‌رسانی زاده شد، حالا به زلزله‌ای بدل شده که پایه‌های اعتماد به کل اکوسیستم رمزارز ایران را لرزانده است.
موضع انجمن فین‌تک درباره بحران اکسکوینو
علیرضا یعقوبی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فین‌تک، در گفت‌وگو با «شرق» درمورد اینکه این انجمن چه گامی برای حل مشکلات کاربران اکسکوینو برداشته است، گفت: «چند ماه پیش شکایت‌هایی از سوی کاربران اکسکوینو به انجمن اعلام شده بود که در همان زمان با فوریت پیگیری و از شرکت خواسته شد مشکلات را برطرف کند. طبق اعلام اکسکوینو، قرار است فرایند تسویه طی یک تا دو ماه آینده کامل شود». به گفته یعقوبی، انجمن فین‌تک نهاد صنفی نیست و اختیارات قضائی یا انتظامی ندارد: «وظیفه ما حمایت از اعضا در کنار پاسداشت حقوق کاربران است و در مقام میانجی عمل می‌کنیم. در صورت دریافت مستندات رسمی مانند رسید تراکنش یا مکاتبات بانکی، پیگیری انجام می‌شود و در صورت بی‌نتیجه‌ماندن، تنها ابزار در اختیار ما تعلیق تمدید عضویت عضو متخلف است». او با تأکید بر اینکه «تصمیم‌گیری براساس شایعات می‌تواند به اعتبار مجموعه‌ها آسیب بزند»، اعلام کرد: «نهادهای نظارتی در جریان موضوع هستند و اکسکوینو متعهد شده مشکل را حل کند. در صورت تداوم وضعیت، نهادهای نظارتی وارد عمل خواهند شد و جای نگرانی برای حقوق کاربران وجود ندارد». انجمن فین‌تک اعلام کرده کاربران می‌توانند مستندات درباره مشکلات با اکسکوینو را از طریق ایمیل iranfintecha@gmail.com یا شماره تلگرامی ۰۹۹۱۲۷۰۸۹۴۲ ارسال کنند.
منبع
