مالیات بر ارزش افزوده شامل مواد اولیه و خام کالاهای اساسی مورد مصرف مردم نیست اما وقتی این مواد از شکل خام به کالای دیگری تبدیل می‌شوند شامل پرداخت مالیات خواهند بود.
منابع درآمدی بودجه ،درآمدهای نفتی و یا درآمدهای مالیاتی است و وقتی درآمدهای نفتی در یک حد مشخص و محدود است بقیه موارد دیگر نقش قابل توجیهی ندارند و کسری بودجه می بایست از محل درآمدهای مالیاتی تامین شود.البته باید تلاش شود تا هزینه های جاری و عمرانی رشد زیادی نداشته باشد و کاهش پیدا کند ضمن اینکه تکیه بر درآمدهای مالیاتی بدان معنی نیست که برای صرفه جویی در کاهش هزینه‌ها تلاش نشود ولی با توجه به آنچه که درمورد محدودیت فروش نفت گفته شد برای اینکه تراز جاری بودجه منطقی و مثبت شود، باید اتکای بودجه به درآمدهای نفتی کاهش پیدا کند.
برای تامین کسری بودجه و تامین هزینه های دولت طبیعتا باید یک راهکار داشته باشیم، از آنجا که تحریم ها در فروش نفت بی‌تاثیر نیستند و حتی اگر ما تحریم نباشیم ظرفیت ها اجازه تولید و فروش نفت بیشتر را به ما نمی‌دهد، پس در این صورت ما هیچ راهی نداریم جز اینکه این کسری را با درآمدهای مالیاتی تامین کنیم .
در درآمدهای مالیاتی می توانیم مالیاتی را انتخاب کنیم که کمترین تاثیررا روی تولید داشته باشد و آن را با مشکل مواجه نکند. یکی از این نوع مالیات ها ،مالیات بر خانه های خالی، لوکس ،خودروهای لوکس و از این قبیل است. مالیات برتولید ،مالیات بر سود واحد های تولیدی است که چند سال است آن را از ۲۵ درصد به ۱۸ درصد کاهش داده ایم ،سعی بر این بوده که مالیات کمترین آثار را بر تولید بگذارد واین افزایش سهم مالیاتی موجب تضییع حقوق تولیدکنندگان نشود و شاهد کاهش رونق تولید نباشیم.
ضمن اینکه اعتماد مردم برای ما اهمیت بسیاری دارد و می‌بایست بکوشیم تا موجبات نارضایتی آنها را فراهم نکنیم،از این رو در بحث مالیات بر ارزش افزوده ، مالیات بر کالاهای اساسی نظیر نان ،برنج ،شیر و …گرفته نمی شود ولی اگر مثلا شیر به بستنی تبدیل شد باید مالیات آن گرفته شود .یا از اقلام کشاورزی مصرفی خانواده ها مالیات گرفته نمی شود ولی اگر در رستوران طبخ شود مالیات آن اخذ خواهد شد.
از آنجا که اغلب خانواده های کم‌درآمد کمتر به رستوران می‌روند کمتر مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند و فقط خانواده هایی که این اقلام را به شکل تغییر یافته مصرف می‌کنند این مالیات را پرداخت می‌کنند.در مجموع ، مالیات بر ارزش افزوده شامل مواد اولیه و خام کالاهای اساسی مورد مصرف مردم نیست اما وقتی این مواد از شکل خام به کالای دیگری تبدیل می‌شوند شامل پرداخت مالیات خواهند بود.
باید یادآور شد، در دو سال گذشته نرخ رشد مالیات ۶۰ درصد بوده و امسال به ۴۹ درصد کاهش یافته است واز آنجا که درقانون بودجه ۱۴۰۳ مالیات سهم قابل توجه و نقش پررنگی دارد رشد درآمدهای مالیاتی دو برابر رشد بودجه در نطر گرفته شده است. دولت اصرار داشت سالی یک درصد به ارزش افزوده اضافه و نرخ ارزش افزوده از میزان بالاتری برخوردار شود که مجلس نپذیرفت و در نهایت ۱ درصد به آن اضافه کرد.
همچنین دولت برای اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، نیاز به منابع مالیاتی دارد و اگر این پیش شرط محقق نمی شد باید همسان‌سازی را منتفی می کرد اما اکنون، بنظر می رسد افزایش مالیات‌های مصوب، بتواند کسری بودجه و همسان‌سازی را پوشش دهد .
*عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس
۲۱۲