مقایسه استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی به حسابدارها دید کاملی نسبت به چارچوب‌ها و قوانین حسابداری می‌دهد. استانداردهای حسابداری به عنوان قوانین و خط‌مشی‌هایی هستند که نقشه راه یک حسابدار را ترسیم می‌کنند و همه حسابدارها در تمام نقاط جهان ملزم بوده تا این استانداردها را مبنی بر قوانین کشوری‌شان رعایت کنند. در این مقاله از سپیدار سیستم قصد داریم استاندارد شماره 11 در کشور ایران با عنوان “دارایی‌های ثابت مشهود” را با استانداردهای بین‌المللی مقایسه کنیم. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره این موضوع داشته باشید، ما را در ادامه مطلب همراهی کنید.

تفاوت استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی در چیست؟

در ادامه به بررسی جزء‌به‌جزء استاندارد شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی خواهیم پرداخت:

مستهلک شدن دارایی ها

بر اساس استاندارد شماره 11 یعنی دارایی‌های ثابت مشهود و استاندارد شماره 16 بین‌المللی یعنی املاک، ماشین‌آلات و تجهیزات، هر بخشی از اقلام دارایی‌ها، در حالی که بهای آن‌ها جزء نسبت به بهای آن اقلام اهمیت داشته باشد، باید به صورت کاملا جداگانه مستهلک شود. این در حالی است که در کشور آمریکا برای استهلاک اجزا اهمیتی وجود نداشته و در بیشتر مواقع هم کاربردی ندارد.

بررسی ارزش اقساط باقی مانده

بر اساس استاندارد شماره 11 کشور ایران و استاندارد بین‌المللی شماره 16، باید دائما ارزش اقساط را بررسی کرد. این کار باید حداقل به صورت سالانه انجام شود. این ویژگی نیز در کشور آمریکا لزومی نداشته و در اصول پذیرفته‌شده این کشور، اهمیتی ندارد.

ارزشیابی املاک، ماشین آلات و تجهیزات

بر اساس استاندارد شماره 11 ایران و استاندارد IAS 16، بررسی ارزش ماشین‌آلات، املاک و تجهیزات باید بر اساس یکی از شیوه‌های بهای‌تمام‌شده بعد از کم‌شدن استهلاک انباشته و کاهش ارزش انباشته یا بررسی مجددا ارزیابی انجام شود. این در حالی است که در کشور آمریکا، ارزیابی مجدد طبق اصول پذیرفته شده نیست و مجوزی در این زمینه وجود ندارد.

شرایط دوره تناوب تجدید ارزیابی

در مقایسه استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی می‌توان به شرایط کنونی دوره تناوب تجدید ارزیابی هم اشاره کرد. این دوره بر اساس استاندارد دارایی‌های ثابت مشهود در کشور ایران بین 3 تا 5 سال و در استاندارد IAS 16 نیز این دوره بر حسب تغییر ارز منصفانه باز هم به همین میزان طول می‌کشد.

نحوه حسابداری مخارج اکتشاف و ارزیابی

در سیستم حسابداری، منابعی مثل گاز، نفت یا طلا را جزو دارایی‌های مشهود و قابل مشاهده لیست می‌کنند. اما نحوه حسابداری مخارج اکتشاف و ارزیابی قبل از ثابت‌شدن امکان‌سنجی فنی و امکان تجاری اکتشاف معدنی، اهمیت زیادی دارد. نحوه روبرو شدن با این مخارج در استانداردهای حسابداری ایران به صورت مسکوت بوده اما در استاندارد بین‌المللی گزارشگری شماره 6 با عنوان “اکتشاف و ارزیابی منابع معدنی و همتای آمریکایی” به این موضوع پرداخته شده است. طبق این استاندارد، مخارج اکتشافات و ارزیابی را می‌توان هم در دسته دارایی‌های مشهود و هم در دسته دارایی‌های نامشهود قرار داد.

طبقه بندی زمین و ساختمان در تجدید ارزیابی

بر اساس بند 35 استاندارد شماره 11 در تجدید ارزیابی زمین به عنوان یک طبقه و ساختمان هم به عنوان یک طبقه دیگر به شمار می‌آید. در بند 37 استاندارد بین‌المللی شماره 16 نیز زمین و ساختمان هر یک به عنوان یک طبقه شناخته می‌شوند.

بازنگری عمر مفید دارایی

بر اساس بند 48 استاندارد شماره 11، بعد از پایان دوره‌های مالی، باید عمر مفید دارایی‌ها بررسی و بازنگری شود‌ در صورتی که بین نتایج حاصله و پیش‌بینی‌های قبلی، تفاوتی به وجود آمد، حسابدار باید تغییرات را به عنوان تغییر در برآورد حسابداری لحاظ کرده و سپس این تغییرات به عنوان “گزارش عملکرد مالی” بر اساس استاندارد شماره 6 شناسایی شوند.

نحوه برخورد با مازاد تجدید ارزیابی منعکس شده در سرفصل حقوق صاحبان سرمایه

بر اساس بندهای 41 و 42 در استاندارد شماره 11 حسابداری ایران استثنایی در مواردی که شیوه عمل حسابداری آن به خاطر قانون مشخص شده باشد، وجود دارد. علاوه بر این بیشترشدن سرمایه به شکلی کاملا مستقیم، از محل آن مجاز نخواهد بود؛ البته در مواردی که قانون این اجازه را داده، این موضوع مجاز است. در استاندارد شماره 16 بین‌المللی در روش عمل حسابداری استثنایی قانونی وجود ندارد. همچنین در این استاندارد ممنوعیتی بابت بیشترشدن سرمایه مستقیم از محل آن مگر اینکه قانون مجاز بداند، وجود ندارد.

مراحل بعد از تجدید ارزیابی

در مقایسه استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی باید به بند 29 استاندارد دارایی‌های ثابت مشهود ایران اشاره کرد که بر اساس آن بعد از انجام دوره تجدید ارزیابی، باید استهلاک انباشته قبلی حذف و مبلغی که بابت تجدید ارزیابی در نظر گرفته شده، با ناخالص مبلغ دفتری قبلی آن دارایی جایگزین شود.

در بند 35 استاندارد شماره 16 بین‌المللی علاوه بر مجوز مراحل قبلی، برای مراحل دیگری هم مجوز وجود دارد. در واقع برا اساس این بند از استاندارد حسابداری شماره 16 حسابدار باید مبلغ دفتری ناخالص را به شکلی تعدیل کند که تجدید ارزیابی مبلغ دفتر دارایی، تطبیق داده شود. به عنوان مثال شاید مبلغ دفتری ناخالص بر اساس داده‌های مشهود در بازار تجدید یا شاید بر اساس تغییر در مبلغ دفتری ارائه شود. بر اساس این استاندارد حسابدار باید نسبت به تعدیل استهلاک انباشته در تاریخ تجدید ارزیابی نیز اقدام کرده تا بتواند با تفاوت بین مبلغ دفتر دارایی بعد از توجه به کم شدن ارزش انباشته و مبلغ دفتری ناخالص برابری به وجود آورد.

مخارج غیر مستقیم

در مقایسه استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی باید به بندهایی 16 و 17 استاندارد شماره 11 ایران اشاره کرد که درباره مخارج غیر مستقیم هستند. بر اساس این بندها مخارج غیر مستقیمی که تحمل می‌شوند تا دارایی به مرحله بهره‌برداری برسد، قابل انتساب به دارایی خواهند بود. بر اساس بندهای 16 و 17‌ استاندارد شماره 16 بین‌المللی، نمی‌توان مخارج غیر مستقیم را به دارایی منتسب کرد.

سخن آخر

در این مطلب به مقایسه استاندارد حسابداری شماره 11 با استانداردهای بین‌المللی پرداختیم و این استاندارد را از جنبه‌های مختلف با استانداردهای بین‌المللی مقایسه کردیم. حالا شما می‌دانید که این استاندارد چه شباهت‌ها و چه تفاوت‌هایی با استانداردهای بین‌المللی دارد و می‌توانید با درک این ویژگی‌ها، در فرآیند حسابداری (چه در داخل کشور و چه به صورت بین‌المللی) دقت عمل بیشتری از خود نشان دهید.

سوالات متداول