فرارو- در شرایطی که دولت ایران مدت‌هاست رویای واقعی‌سازی قیمت بنزین و حذف یارانه‌های پنهان را در سر می‌پروراند، کمی آنطرف‌تر در ترکیه سهم قابل توجهی از خودروهای سواری با گازوئیل کار می‌کنند.
به گزارش فرارو؛ ترکیه کشوری متکی به واردات خالص انرژی محسوب می‌شود و قیمت سوخت در آن بسیار بالا است. به همین دلیل از سال‌ها قبل مصرف‌کنندگان را به سمت راهکارهایی ارزان سوق داده‌اند. موتورهای دیزلی از نظر فنی نسبت به موتورهای بنزینی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر سوخت مصرف می‌کنند. از طرف دیگر میتوان اختلاف قیمت گازوئیل نسبت به بنزین یک صرفه‌جویی بلندمدت در نظر گرفت. سیاست‌های مالیاتی ترکیه نیز به نفع خودروهای دیزلی کوچک عمل می‌کند و باعث می‌شود خرید آن‌ها جذاب باشد. آیا میتوان نسخه کشور همسایه را به نحوی در ایران پیدا کرد؟
دلایل اصلی محبوبیت سوخت دیزل در ترکیه
بخش بزرگی از ناوگان سواری ترکیه به موتورهای دیزلی مجهز است. ترکیب هزینه بالای انرژی، سیاست‌های مالیاتی و مزایای فنی باعث شده مردم این کشور به شکل طبیعی از سواری‌های دیزلی استقبال کنند.
۱. مزایای موتورهای دیزلی؛ ۲۰ تا ۳۰ درصد صرفه‌جویی در مصرف سوخت
اصلی‌ترین محرک انتخاب خودروهای دیزلی در ترکیه، کارایی سوخت بهتر موتورهای دیزلی نسبت به نمونه‌های بنزینی است. موتورهای دیزلی به دلیل نسبت تراکم بالاتر و چگالی انرژی بیشتر گازوئیل (حدود ۱۷ درصد بیشتر از بنزین) می‌توانند با میزان مشخصی مصرف سوخت، مسافت بیشتری را طی کنند.
خودروهای دیزلی به طور متوسط، نسبت به خودروهای بنزینی مشابه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مصرف سوخت کمتری دارند. همچنین با توجه به اینکه ترکیه یک واردکننده خالص نفت به حساب می‌آید و قیمت سوخت در این کشور گران است، کاهش هزینه‌های جاری سوخت برای مصرف‌کنندگان ضرورت دارد.
این صرفه‌جویی به‌ویژه برای کسانی که در ناوگان تاکسیرانی فعالیت می‌کنند و باید مسافت‌های طولانی را در رفت‌وآمد باشند جذابیت دارد.
۲. قیمت گازوئیل و مالیات خودرو؛ حمایت قانونی از سواری‌های دیزلی
قیمت گازوئیل در ترکیه معمولاً کمتر از قیمت بنزین است. حتی با اینکه این اختلاف قیمت ثابت نیست، تجربه نشان داده در شرایطی که قیمت گازوئیل به طور نسبی نزدیک یا کمی بالاتر از بنزین باشد، به دلیل مصرف بهینه موتورهای دیزلی همچنان صرفه استفاده از دیزل در طولانی‌مدت بیشتر است.
سیاست‌های مالیاتی ترکیه در حوزه خودروها روی پارامترهایی چون حجم موتور، سال تولید و نوع سوخت تمرکز دارد و در برخی کلاس‌های خودرو واقعا کفه ترازو به نفع ماشین‌های دیزلی سنگین است.
۳. گشتاور بالا و دوام بیشتر؛ مزایای فنی دیزل برای راننده‌ها
موتورهای دیزلی با هدف تحمل نسبت تراکم بالا، مستحکم ساخته می‌شوند و معمولاً دوام و طول عمرشان نسبت به موتورهای بنزینی بیشتر است. به سبب تولید گشتاور بالا در دورهای پایین، این موتورها در رانندگی‌های توقف و استارت‌های مکرر که معمولا در ترافیک شهری رایج است، استهلاک کمتری دارند.
خودروهای دیزلی به طور متوسط، نسبت به خودروهای بنزینی مشابه حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد مصرف سوخت کمتری دارند
آیا پیاده‌سازی دیزل سواری در ایران عملی است؟
با توجه به اینکه ایران نیز با چالش شدید یارانه سوخت و افزایش مصرف مواجه است، آیا نسخه ترکیه می‌تواند برای ایران راهگشا باشد؟ با انجام این کار می‌توانیم بار سنگین یارانه و همچنین قاچاق سوخت در بخش بنزین را تا حد زیادی کاهش دهیم. همچنین استفاده از دیزل در اقلیم جاده‌ای و کوهستانی ایران مناسب به نظر می‌رسد. پس چرا تا الان سراغ گازوئیل نرفته‌ایم؟
۱. گازوئیل پرگوگرد ایران، بزرگترین مانع فنی برای موتورهای یورو ۶
کیفیت گازوئیل موجود در ایران بزرگترین مانع اجرای این طرح است. سطح گوگرد گازوئیل تولیدی کشور به ویژه در مقایسه با استانداردهای جهانی مورد نیاز موتورهای مدرن دیزلی (استاندارد یورو ۵ و ۶) بالاست و اگر آن را در موتور سواری‌های دیزلی مدرن بریزیم، سیستم‌های کاهش آلایندگی گران‌قیمتشان به سرعت آسیب می‌بیند.
موتورهای دیزلی بدون وجود راهکاری برای حل این مشکل به عامل اصلی افزایش آلودگی هوا تبدیل می‌شوند اما از طرف دیگر ارتقای سطح کیفی گازوئیل ایران نیز بدون سرمایه‌گذاری عظیم و صرف زمان نسبتا زیاد در بخش پالایشگاه‌ها امکان‌پذیر نیست.
۲. ضعف زیرساخت تولید و خدمات پس از فروش موتورهای دیزلی مدرن
ورود به بازار خودروهای دیزلی سواری مدرن، نیازمند انتقال فناوری و توسعه خطوط تولید داخلی یا واردات گسترده خودروهای دیزلی با استاندارد بالا است.
در عین حال تعمیر و نگهداری موتورهای دیزلی مدرن نیز به دلیل پیچیدگی‌های فنی (به ویژه سیستم‌های سوخت‌رسانی و کاهش آلایندگی)، تخصص بالا می‌خواهد و نیازمند قطعات گران‌تر است. زیرساخت خدمات پس از فروش در ایران فعلا برای این نوع موتورها ضعیف است.
۳. چالش قیمت‌گذاری گازوئیل در برابر بنزین
حتی اگر قیمت بنزین واقعی شود، برای موفقیت این طرح باید اختلاف قیمتی معنادار و پایدار بین گازوئیل و بنزین ایجاد شود تا شاهد توجیه اقتصادی باشیم. اگر قیمت گازوئیل نیز به موازات بنزین بالا برود و یارانه آن حذف شود، مزیت اقتصادی اصلی دیزلی‌ها از بین خواهد رفت.
در حال حاضر، حجم بالای مصرف گازوئیل در بخش حمل و نقل سنگین و صنعتی و همچنین قاچاق، فشار سنگینی روی قیمت‌گذاری گازوئیل در ایران وارد می‌کند.
پیش‌نیازهای سه‌گانه برای استفاده از گازوئیل در ایران
پیاده‌سازی الگوی ترکیه در ایران برای خودروهای سواری، بدون اصلاحات بنیادین زیرساختی و کیفی در بخش سوخت، غیرممکن به نظر می‌رسد و به احتمال زیاد تنها منجر به افزایش آلودگی هوا و فشار بر منابع مالی و فنی کشور خواهد شد.
ایران برای مهیا کردن شرایط به سرمایه‌گذاری فوری در پالایشگاه‌ها نیاز دارد تا امکان تولید گازوئیل با گوگرد فوق‌العاده کم به وجود بیاید. پس از آن بازم است شکاف قیمت منطقی بین بنزین و گازوئیل ایجاد کنیم تا توجیه اقتصادی طرح از بین نرود.
حمایت از واردات یا تولید خودروهای دیزلی سواری با استاندارد آلایندگی روز دنیا (یورو ۶) و تضمین خدمات پس از فروش نیز قدم نهایی خواهد بود. اگر بخواهیم واقع‌بینانه قضاوت کنیم باید بگوییم در شرایط فعلی احتمال اجرای موفقیت‌آمیز این طرح نزدیک به صفر است چون فراهم کردن پیش‌نیازها پرهزینه به نظر می‌رسد.
منبع