به گفته یک کارشناس اقتصادی، در حال حاضر سازمان امور مالیاتی همچنان نتوانسته است از نظام سنتی خود عبور کند، ضمن اینکه توسعه پایه‌های مالیاتی و ساماندهی معافیت‌ها نیز برای عبور از درآمدهای نفتی در بودجه باید مورد توجه قرار بگیرد.
– اخبار اقتصادی –
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، طی حدود 4 سال گذشته اقدامات متعددی در زمینه زیر ساخت و توسعه داده محوری در سازمان امور مالیاتی صورت گرفت. در همین راستا یکی از قوانین قدیمی که اجرای آن دور از ذهن به نظر می‌رسید، یعنی قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان و همچنین ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان به صورت نسبی به اجرا درآمد.
برهمین اساس نیز بود که مالیات توانست نسبت‌های بیشتری از درآمد بودجه را به خود اختصاص دهد. با این وجود این سازمان همچنان نیازمند اقدامات بیشتری است تا به اهداف تعیین شده در اسناد بالادستی به ویژه برنامه هفتم توسعه دست پیدا کند. در قانون برنامه هفتم، هدف‌گذاری شده است که نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در پایان برنامه هفتم به 10 درصد برسد.
وحید شقاقی کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به سوالی در مورد شرایط کنونی نظام مالیاتی کشور با در نظر گرفتن اقدامات گسترده‌ای که طی سال‌های اخیر انجام شده و همچنین راهکارهای ارتقا سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه متناسب با هدف‌گذاری برنامه هفتم توسعه گفت: واقعیت این است که نظام مالیاتی ما یک نظام مالیاتی سنتی و مودی محور است و با این نظام مالیاتی سنتی، امکان تحول در ساختار مالیاتی وجود نخواهد داشت. ما باید از این نظام مالیاتی سنتی عبور کنیم. البته من می‌دانم که برای عبور از این نظام مالیاتی سنتی مقاومت‌های بسیار زیادی وجود دارد، هم از درون سازمان مالیاتی و هم بیرون از آن.
وی افزود: در بودجه سال 1404، 1800 همت درآمد مالیاتی دیده شده است. اگر تولید ناخالص داخلی را 28 هزار هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، نسبت تولید ناخالص داخلی به مالیات حدود 6.5 درصد خواهد بود. این عدد جزو کمترین اعداد و کمترین نسبت‌ها در دنیاست. میانگین مالیات به تولید ناخالص داخلی در جهان بالای 15 درصد و در کشورهای اروپایی نسبت‌ها به بالای 30 تا 35 درصد می‌رسد.
شقاقی با بیان اینکه ما جزو کشورهایی هستیم که کمترین مالیات را از تولید ناخالص داخلی دریافت می‌کنیم، گفت: معتقد هستم که این نسبت قابلیت افزایش دارد، ولی نه با این نظام مالیاتی سنتی موجود. می‌دانیم که شرایط رکود اقتصادی حاکم است و بنگاه‌های تولیدی ما شرایط بسیار بدی دارند. لذا افزایش مالیات نمی‌تواند به صورت سنتی اعمال شود. باید افزایش مالیات بسیار هوشمندانه بر بنگاه‌های تولیدی اعمال شود، به نحوی که به مانعی برای رونق تولید نباشد.
حتی یک گزارش از اثربخشی معافیت‌های مالیاتی وجو ندارد
وی ادامه داد: بالعکس، مالیات می‌تواند حامی تولید باشد، ولی نیاز به یک نقشه راه حمایت از تولید و حمایت از سرمایه‌گذاری دارد. یعنی نظام مالیاتی ما باید یک نظام مالیاتی حامی تولید هم باشد. در حال حاضر معافیت‌های مالیاتی زیادی وجود دارد که من هنوز یک گزارش هم از اثربخشی این معافیت‌های مالیاتی ندیده‌ام. بنابراین، یک موضوع می‌شود ساماندهی معافیت‌های مالیاتی که باید در کشور انجام شود.
اقداماتی در بحث فرار مالیاتی انجام شده، ولی واقعاً ابتدایی است. ما با روش‌های سنتی نمی‌توانیم فرار مالیاتی را مهار کنیم. حتماً نیاز به نظام مالیاتی الکترونیکی هوشمند داریم که به سامانه‌های مختلف متصل شود. آن طرح جامع مالیاتی که زمانی قرار بود پیشرفت کند، من دیگر الان اطلاع ندارم چه بلایی سرش آمده است. ولی ما نیاز به یک نظام مالیاتی هوشمند داریم که بتواند رصد درستی از وضعیت درآمد، ثروت و شرایط اقتصادی خانوارها و بنگاه‌های تولیدی داشته باشد.
معطلی 2 ساله مالیات برعایدی با وجود تصویب در مجلس
این کارشناس اقتصادی در خصوص توسعه پایه‌های مالیاتی گفت: موضوع دیگری نیز که باید به آن توجه کنیم، پایه‌های مالیاتی است. به طور مثال، مالیات بر عایدی سرمایه حدود دو سال است که از مجلس و دولت بیرون نیامده. این پایه مالیاتی زمانی که در مجمع تشخیص بودیم، مطرح شد و دو سال پیش قرار بود اصلاحات لازم انجام شود و پایه این مالیات اضافه شود، اما هنوز هم مانده است. ما خیلی کند عمل می‌کنیم.
در سیاست‌های کلی برنامه هفتم، به توسعه پایه‌های مالیاتی اشاره شده است. ولی این پایه‌های مالیاتی، مثل مالیات بر مجموعه درآمد، مالیات بر ثروت، مالیات بر عایدی سرمایه و دیگر پایه‌های مالیاتی، باید توسعه پیدا کنند. اما ما، یعنی سازمان‌های دولتی و مجلس، در تصویب و پیاده‌سازی پایه‌های مالیاتی خیلی کند عمل می‌کنیم.
ضرورت رفع فقر اطلاعاتی برای تحقق اهداف مبارزه با فرار مالیاتی
وی با اشاره به اینکه با این فقر داده و اطلاعاتی که نظام مالیاتی فعلی درگیر آن است، نمی‌توانیم فرار مالیاتی را کنترل کنیم، گفت: تقریباً در خیلی از حوزه‌های خدماتی که سر می‌زنم، یک شماره کارت می‌دهند که ما به حساب فرد دیگری واریز کنیم. این موضوعی است که همه ما در زندگی روزمره خود مشاهده می‌کنیم. برای صنف‌های مختلف، وقتی می‌رویم، می‌بینیم که شماره کارت‌های مختلفی می‌دهند که به آن‌ها واریز صورت بگیرد. ما نمی‌توانیم فرار مالیاتی را به صورت موردی پوشش دهیم، چون خود این سیستم هم درگیر فساد می‌شود. باید این سیستم هوشمند، داده‌محور و به صورت الکترونیکی باشد تا حد امکان مودیان را کاهش دهیم.
بعد شفافیت اطلاعات و گردش مالی را باید ارتقا دهیم. در اقتصاد، این‌ها کارهایی هستند که خیلی راحت می‌شود انجام داد. اما خوب، من باز هم معتقدم که ذی‌نفعان، هم از درون سازمان و هم از بیرون سازمان، فشار وارد می‌کنند.
شقاقی با بیان اینکه با وضعیت کنونی نظام مالیاتی ما، نمی‌توانیم از تولید حمایت کنیم، گفت: اینکه شما یک نرخ 20 درصدی را برای همه صنایع تعیین کنید، کارآمد نیست. هر صنعتی ویژگی‌هایی و اولویت‌بندی‌هایی دارد. اگر می‌خواهیم مالیات از تولید حمایت کند، اگر می‌خواهیم معافیت‌های مالیاتی بدهیم، خوب این‌ها همه نیاز به یک شفافیت اطلاعاتی دارند. تا زمانی که نظام مالیاتی این شفافیت اطلاعاتی را نداشته باشد، اصلاً نمی‌تواند نقشه‌راهی برای خود طراحی کند. در مجموع، کارهای بزرگی باید در سازمان مالیاتی انجام شود و جای کار زیادی دارد.
انتهای پیام/
