به گزارش گروه رسانهای شرق،
در دنیای فیزیکی، همه ما به طور غریزی اصول اولیه امنیت را بلدیم. درِ خانه را قفل میکنیم، کلید خود را به غریبهها نمیدهیم و در مکانهای شلوغ مراقب کیف و وسایل شخصی خود هستیم. اما وقتی وارد دنیای دیجیتال میشویم، بسیاری از ما در خانههایی با درهای باز زندگی میکنیم. اطلاعات شخصی، دادههای مالی، اسرار تجاری و خاطرات ما در قلعهای دیجیتال نگهداری میشوند که اغلب دیوارهای آن سست، نگهبانانش خوابآلود و دروازههایش بدون قفل هستند.
قلعهای که نمیدانستیم باید از آن محافظت کنیم
مجرمان سایبری امروزی دیگر آن هکرهای کلیشهای فیلمها نیستند که در زیرزمینهای تاریک به دنبال نفوذ به پنتاگون باشند. آنها سازمانهای پیچیدهای هستند که با روشهای روانشناسانه و ابزارهای خودکار، به دنبال سادهترین راه نفوذ میگردند؛ و آن راه، اغلب خود ما هستیم. این مقاله یک راهنمای عملی برای ساختن «دیوار دفاعی» دیجیتال شماست. فرقی نمیکند یک فرد باشید که نگران اطلاعات شخصی خود است یا مدیر یک کسبوکار کوچک که مسئولیت دادههای مشتریان و کارمندان را برعهده دارد؛ این اصول، الفبای بقا در عصر دیجیتال هستند.
کلیدهای قلعه؛ هنر مدیریت رمز عبور
رمز عبور، اولین و متأسفانه اغلب ضعیفترین خط دفاعی ماست. یک تصور اشتباه رایج این است که یک رمز عبور «پیچیده» لزوما امن است. عبارتی مانند Pa$$w0rd123! شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسد، اما برای الگوریتمهای کامپیوتری که در هر ثانیه میلیاردها ترکیب را آزمایش میکنند، یک شوخی است. مشکل اصلی در الگوهای قابل پیشبینی ماست. انسانها در ساختن تصادف، ضعیف هستند. ما از اسامی، تاریخ تولد، کلمات معنادار و جایگزینیهای ساده (مانند @ به جای a) استفاده میکنیم و هکرها این را بهخوبی میدانند.
چرا یک رمز عبور برای همه چیز یک فاجعه است؟
تصور کنید از یک کلید برای درِ خانه، دفتر کار، خودرو و صندوق امانات خود استفاده میکنید. اگر آن کلید لو برود یا گم شود، تمام دارایی شما در یک لحظه آسیبپذیر میشود. استفاده از یک رمز عبور یکسان برای چندین حساب کاربری دقیقا همین کار است. هر روزه شاهد نشت اطلاعاتی از سرویسهای بزرگ و کوچک هستیم. اگر رمز عبوری که برای یک سایت خرید نهچندان امن استفاده کردهاید، همان رمز عبور ایمیل یا حساب بانکی شما باشد، مجرمان سایبری بهسادگی با استفاده از آن اطلاعات لو رفته (که در دارک وب خرید و فروش میشود)، به مهمترین حسابهای شما دسترسی پیدا خواهند کرد. به این روش «Credential Stuffing» میگویند و یکی از شایعترین انواع حملات سایبری است.
راهحل چیست؟ مدیر رمز عبور(Password Manager)
ذهن انسان برای بهخاطرسپردن دهها رمز عبور طولانی، پیچیده و منحصربهفرد طراحی نشده است. تلاش برای این کار بیهوده و ناامن است. راهحل مدرن و استاندارد، استفاده از مدیر رمز عبور است. مدیر رمز عبور یک نرمافزار یا اپلیکیشن امن است که تمام رمزهای عبور شما را در یک گاوصندوق دیجیتال رمزنگاریشده ذخیره میکند. شما فقط باید یک رمز عبور اصلی (Master Password) قوی را به خاطر بسپارید. این نرمافزارها میتوانند: رمزهای عبور بسیار قوی و تصادفی تولید کنند: عباراتی مانند k#Z&8@p$vG7n!2qE*w که بهخاطرسپردنشان برای انسان غیرممکن، اما شکستنشان برای کامپیوتر بسیار دشوار است. رمزها را به صورت خودکار در وبسایتها و اپلیکیشنها وارد کنند؛ این کار نهتنها راحت است، بلکه شما را در برابر حملات فیشینگ (که در ادامه توضیح میدهیم) نیز محافظت میکند. رمزهای عبور شما را بین دستگاههای مختلف (لپتاپ، گوشی، تبلت) همگامسازی کنند. امنیت رمزهای عبور شما را تحلیل کنند؛ به شما اطلاع میدهند که کدام رمزها ضعیف، تکراری یا لورفته در نشتهای اطلاعاتی هستند.
برخی از بهترین مدیران رمز عبور معتبر عبارتند از: Bitwarden که یک نسخه رایگان بسیار قدرتمند دارد، 1Password و LastPass سرمایهگذاری (زمانی یا مالی) روی یک مدیر رمز عبور، بهترین و مؤثرترین قدمی است که میتوانید برای امنیت دیجیتال خود بردارید.
نگهبان دوم؛ فعالسازی احراز هویت دومرحلهای 2FA
حتی قویترین رمز عبور نیز ممکن است روزی دزدیده شود. اینجاست که لایه دوم دفاعی اهمیت پیدا میکند. احراز هویت دومرحلهای (Two-Factor Authentication) یا 2FA به این معناست که برای ورود به یک حساب کاربری، علاوه بر چیزی که میدانید (رمز عبور)، به چیزی که در اختیار دارید (مانند گوشی موبایل یا یک کلید سختافزاری) نیز نیاز است.
فرض کنید یک سارق، کلید خانه شما (رمز عبور) را به دست آورده است. اگر شما یک نگهبان دوم جلوی در داشته باشید که فقط چهره شما (عامل دوم) را میشناسد، سارق باز هم نمیتواند وارد شود. 2FA دقیقا همین نقش را ایفا میکند.
انواع روشهای 2FA از خوب به عالی
پیامک: (SMS) متداولترین روش که در آن یک کد یکبارمصرف به گوشی شما پیامک میشود. این روش «خوب» است، اما بهترین نیست. زیرا پیامکها میتوانند توسط تکنیکی به نام «SIM Swapping» جعل سیمکارت رهگیری شوند. با این حال، داشتن 2FA مبتنی بر پیامک، بینهایت بهتر از نداشتن آن است.
اپلیکیشنهای احراز هویت: (Authenticator Apps) این اپلیکیشنها (مانند Google Authenticator, Authy یا Microsoft Authenticator) کدهای یکبارمصرف زماندار (معمولا ۳۰ ثانیهای) را روی گوشی شما تولید میکنند. این روش بسیار امنتر از پیامک است، زیرا به شبکه مخابراتی وابسته نیست و کدها به صورت محلی تولید میشوند.
کلیدهای امنیتی سختافزاری: (Security Keys) این روش «عالی» و استاندارد طلایی امنیت است. کلید امنیتی یک دستگاه فیزیکی کوچک (شبیه به فلشمموری) است که از طریق USB یا NFC به دستگاه شما متصل میشود. برای ورود، علاوه بر رمز عبور، باید این کلید را نیز به دستگاه متصل کرده و آن را لمس کنید. این روش تقریبا در برابر حملات فیشینگ مصون است. برندهای معروفی مانند YubiKey و Google Titan Key این کلیدها را تولید میکنند.
اقدام فوری: همین امروز وارد تنظیمات امنیتی حسابهای مهم خود (ایمیل اصلی، شبکههای اجتماعی، حسابهای بانکی) شوید و 2FA را فعال کنید. این کار ساده، امنیت شما را به شکل چشمگیری افزایش میدهد.
هنر تشخیص فریب؛ شناسایی حملات فیشینگ (Phishing)
فیشینگ، هنر فریبدادن شما برای دزدیدن اطلاعاتتان است. در این روش، هکر به جای حمله به سیستم شما، به روانشناسی شما حمله میکند. یک ایمیل، پیامک یا پیام در شبکههای اجتماعی دریافت میکنید که به ظاهر از یک منبع معتبر (بانک، اداره مالیات، یک شرکت معروف) ارسال شده و از شما میخواهد روی یک لینک کلیک کرده و اطلاعات خود را وارد کنید. این پیامها معمولا با ایجاد حس فوریت (حساب شما مسدود خواهد شد)، ترس (فعالیت مشکوکی در حساب شما دیده شده) یا طمع (شما برنده جایزه شدهاید) شما را به اقدام سریع و بدون فکر وادار میکنند.
چگونه یک ایمیل فیشینگ را شناسایی کنیم؟
آدرس فرستنده را با دقت بررسی کنید: هکرها آدرس ایمیل را جعل میکنند تا شبیه به آدرس واقعی به نظر برسد. به جای support@instagram.com ممکن است از support@lnstagram.com (با حرف L کوچک به جای i) یا support@instagram.security.com استفاده کنند. همیشه روی نام فرستنده کلیک کنید تا آدرس کامل را ببینید.
به دنبال اشتباهات نگارشی و گرامری باشید: ایمیلهای رسمی از شرکتهای بزرگ معمولا بدون غلط املایی هستند. وجود اشتباهات متعدد میتواند یک نشانه خطر باشد.
روی لینکها کلیک نکنید؛ آنها را بررسی کنید: موس خود را روی لینک نگه دارید (بدون کلیککردن) تا آدرس واقعی آن نمایش داده شود. اگر آدرس لینک با متنی که نمایش داده میشود متفاوت است، به آن شک کنید. هرگز اطلاعات حساس خود را در صفحهای که از طریق یک لینک در ایمیل به آن وارد شدهاید، وارد نکنید. بهترین کار این است که خودتان آدرس وبسایت مورد نظر را مستقیما در مرورگر تایپ کنید. پیامهایی که اطلاعات شخصی میخواهند را نادیده بگیرید: هیچ بانک یا سازمان معتبری هرگز از طریق ایمیل از شما رمز عبور، شماره کارت یا اطلاعات شخصی را درخواست نمیکند.
به پیوستهای غیرمنتظره مشکوک باشید: هرگز فایلهای پیوست، به خصوص فایلهای اجرایی (.exe) یا فایلهای آفیس که درخواست فعالسازی ماکرو (Macro) دارند را از ایمیلهای ناشناس باز نکنید. این فایلها میتوانند حاوی بدافزار یا باجافزار باشند.
برای کسبوکارهای کوچک، آموزش کارمندان برای شناسایی فیشینگ یک ضرورت است. یک کلیک اشتباه از طرف یک کارمند میتواند کل شبکه شرکت را آلوده کند.
ایمنسازی محیط؛ امنیت شبکه خانگی و اداری
روتر (مودم) شما، دروازه اصلی اتصال شما به اینترنت است. اگر این دروازه ضعیف و ناامن باشد، تمام دستگاههای متصل به آن نیز در خطر خواهند بود. ایمنسازی شبکه Wi-Fi یک اقدام ضروری اما اغلب فراموششده است.
چکلیست امنیت شبکه: Wi-Fi
تغییر نام کاربری و رمز عبور پیشفرض روتر: هر روتر با یک نام کاربری و رمز عبور مدیریتی پیشفرض (مانند admin/admin) عرضه میشود. این اطلاعات به صورت عمومی در اینترنت موجود است. اولین کاری که باید انجام دهید، ورود به پنل تنظیمات روتر و تغییر این دو مورد است.
استفاده از قویترین پروتکل رمزنگاری: در تنظیمات Wi-Fi، مطمئن شوید که از پروتکل WPA3 یا حداقل WPA2-AES استفاده میکنید. از پروتکلهای قدیمیتر مانند WPA یا WEP که بهراحتی قابل شکستن هستند، دوری کنید.
انتخاب یک رمز عبور قوی برای Wi-Fi: رمز Wi-Fi شما نیز باید مانند سایر رمزهای عبور، طولانی، پیچیده و غیرقابل حدس باشد.
فعالسازی شبکه میهمان (Guest Network) اگر میهمان دارید یا دستگاههای هوشمند (مانند تلویزیون یا لامپ هوشمند) در خانه دارید که امنیت آنها چندان قابل اعتماد نیست، آنها را به یک شبکه میهمان متصل کنید. این کار شبکه اصلی شما را از دستگاههای میهمان ایزوله میکند و در صورت آلودهشدن یکی از آن دستگاهها، خطر را به شبکه اصلی شما منتقل نمیکند.
بهروزرسانی منظم فریمور (Firmware) روتر: تولیدکنندگان روتر به طور منظم بهروزرسانیهای امنیتی برای رفع حفرهها و آسیبپذیریها منتشر میکنند. حتما فریمور روتر خود را بهروز نگه دارید.
برای کسبوکارهای کوچک، این اصول اولیه باید با اقدامات دیگری مانند استفاده از فایروال (Firewall) و تقسیمبندی شبکه (Network Segmentation) تکمیل شود تا دسترسیهای غیرمجاز محدود شوند.
نتیجهگیری: امنیت یک محصول نیست، یک فرایند است
امنیت سایبری یک مقصد نهایی نیست که با خرید یک آنتیویروس یا تنظیم یک رمز عبور به آن برسیم. امنیت یک فرایند مستمر، یک عادت و یک فرهنگ است. این فرایند با افزایش آگاهی آغاز میشود. با درک اینکه داراییهای دیجیتال ما ارزشمند هستند و تهدیدها واقعی و جدیاند. چهار ستونی که در این مقاله بررسی کردیم -مدیریت هوشمندانه رمز عبور، استفاده از احراز هویت دومرحلهای، هوشیاری در برابر فیشینگ و ایمنسازی شبکه- پایههای اصلی دیوار دفاعی دیجیتال شما هستند. ساختن این دیوارها شاید در ابتدا کمی زمانبر به نظر برسد، اما هزینه بازسازی قلعهای که به دست دشمن افتاده، بسیار بیشتر خواهد بود. در دنیای امروز، امنیت دیجیتال یک انتخاب نیست، بلکه یک مسئولیت فردی و اجتماعی است.
منبع