آیا موسسات خیریه باید مالیات بدهند؟
بر اساس ماده 139 ق.م.م موسسات خیریه تنها برای انجام فعالیتهای خیریه و عام المنفعه و تحت شرایطی که در مقاله بررسی شده از پرداخت مالیات معاف هستند. برای سایر فعالیتها باید مالیات بپردازند.
با توجه به معافیت مالیاتی موسسات خیریه، آیا ارسال اظهارنامه مالیاتی برای این موسسات لزومی دارد؟
شرط استفاده از معافیت پرداخت مالیات موسسات خیریه، انجام به موقع تکالیف مالیاتی در موعد مقرر است.
کمکهای اهدایی به موسسات خیریه در چه صورت معاف از پرداخت مالیات است؟
در صورت انجام کلیه تکالیف مالیاتی و قانونی و صرف این کمکها در مواردی که سازمان مالیاتی در بند ح ماده 139 ذکر نموده است (در مطلب به صورت مفصل توضیح داده شده است)
از آنجا که برخلاف سایر فعالیتهای اقتصادی، برای خیریه‌ها قوانین و مقررات مالی و مالیاتی خاصی تعیین نشده است، بسیاری از فعالان در حوزه سازمان‌های مردم نهاد نسبت به انجام تکالیف مالیاتی خود بی‌توجه هستند. معافیت مالیاتی موسسات خیریه نیز به این موضوع دامن می‌زند. این در حالی است که معافیت مالیات موسسه خیریه شرایطی دارد. با توجه به حساسیت سازمان مالیاتی روی موسسات خیریه در این مقاله مالیات بر عملکرد بر آن شدیم تا از مالیات موسسات خیریه، شرایط استفاده از معافیت مالیاتی موسسات خیریه و نحوه شفاف سازی مالیاتی آنها با شما سخن بگوییم. با ما همراه باشید.
مالیات موسسات خیریه
همان گونه که در مبحث حسابداری موسسات خیریه دیدیم درآمدهای موسسات خیریه و سمن‌ها به سه روش به دست می‌آید:
- درآمدهای حاصل از کمکهای نقدی و غیرنقدی اشخاص و سازمانها
- درآمدهای حاصل از فعالیتهای غیرانتفاعی برای پیشبرد اهداف موسسه
- درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی موسسات خیریه
درآمدهای حاصل از کمکهای نقدی و غیرنقدی
بر اساس بند (ط) ماده 139 ق.م.م، کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی موسسات خیریه و عام المنفعه که به ثبت رسیده‌اند، مشروط بر آن که به موجب اساسنامه آنها صرف امور مذکور در بند (ح) این ماده شود (بند (ح) را در انتهای مطلب ببینید) و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است.
تبصره- کمکهای نقدی و غیرنقدی که در هر سال مالی به مصرف نرسیده باشد، بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل می‌گردد.
درآمدهای حاصل از فعالیتهای غیرانتفاعی برای پیشبرد اهداف موسسه
بر اساس تبصره 1 بند ل ماده 139 ق.م.م، وجوهی که از فعالیتهای غیرانتفاعی و به منظور پیشبرد اهداف و وظایف موسسات خیریه از راه برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها، نشر کتاب و نشریه‌های دوره‌ای و… در چارچوب اساسنامه آنها تحصیل می‌شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آنها نظارت می‌کند، از پرداخت مالیات معاف است.
شرط برخورداری از این معافیت عبارت است از:
- تعیین ناظر مالیاتی حداقل پانزده روز قبل از شروع فعالیتهای غیرانتفاعی
- ارائه صورتحساب درآمد و هزینه فعالیت غیرانتفاعی مذکور حداکثر تا پایان ماه مهلت انقضای اظهارنامه مالیاتی سال مالی مربوط به مرجع ناظر تعيين شده
- ارائه گزارشات نظارتی ناظر به سازمان مالیاتی حداکثر 4 ماه پس از انقضای مهلت تسليم اظهارنامه مالياتی
خوب است بدانید:
دقت کنید که بر اساس قانون، موسسات خیریه برای درآمدهای فوق از “پرداخت” مالیات موسسات خیریه معاف هستند، نه از “انجام تکالیف” مالیاتی ویژه موسسات خیریه.
درآمدهای حاصل از فعالیتهای اقتصادی موسسات خیریه
در صورتی که موسسات خیریه و سمن ها درآمدهایی از طریق اشتغال به سایر فعالیتهای اقتصادی نظیر تولید و فروش محصولات یا ارائه خدمات، درآمدهای حاصل از اجاره املاک و مواردی از این دست کسب نمایند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
در این گونه موارد موسسات خیریه موظفند همانند سایر فعالیتهای اقتصادی، علاوه‌بر انجام کلیه مراحل قانونی اعم از ثبت نام در نظام مالیاتی (تشکیل پرونده مالیاتی) و انجام تکالیف مالیاتی (که در ادامه ذکر خواهد شد)، مالیات موسسه خیریه را مطابق قوانین مالیاتی پرداخت نمایند.
تکالیف مالیاتی موسسات خیریه
بر اساس آنچه تاکنون گفته شد، تکالیف مالیاتی موسسات خیریه به شرح زیر است:
- ثبت قانونی موسسه خیریه در سامانه ثبت شرکتها
- ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده مالیاتی
- ثبت نام در سامانه ارزش افزوده در صورت نیاز
- ارائه اساسنامه (یا رونوشت مصدق آن) به سازمان مالیاتی ظرف 1 ماه از تاریخ ثبت آن و افتتاح حساب بانکی جهت انجام تراکنش‌های بانکی مربوط به موسسه
- پلمپ دفاتر قانونی در موعد مقرر
- تهیه و ارسال کلیه گزارشات و صورتهای مالی اعم از اظهارنامه مالیات موسسات خیریه، اظهارنامه ارزش افزوده و صورت معاملات فصلی (در صورت نیاز) در مواعد تعیین شده
- انجام تکالیف مربوط به پرداخت مالیاتهای تکلیفی نظیر مالیات حقوق و یا مالیات اجاره (در صورت نیاز)
شرایط معافیت مالیات موسسات خیریه
شرایط برخورداری موسسات خیریه از معافیت مالیات موسسات خیریه در فعالیتهای عام المنفعه به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
- رعایت شرایط ویژه در اساسنامه
- انجام به موقع تکالیف مالیاتی
- اخذ مجوزها و سایر تکالیف قانونی
شرایط اساسنامه موسسات خیریه
موسسه باید به صورت رسمی تحت یکی از عناوین “خیریه” یا “عام المنفعه” ثبت شود و غیرانتفاعی بودن آن در اساسنامه تصریح شود.
در اساسنامه صراحتا ذکر شود که موسسان و وابستگان طبقات اول و دوم آنان و یا هیئت امنا و مدیران آنها امکان معامله با موسسه خیریه را نخواهند داشت.
اساسنامه موید این موضوع باشد که موسسان یا صاحبان سرمایه حق هیچ گونه برداشت یا تخصیص از محل کمکها و هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی را ندارند.
نکته: در اساسنامه باید صراحتا ذکر شود که دارایی موسسه پس از انحلال به سازمان بهزیستی یا يکی از موسسات دولتی و يا موسسات خيريه و عام المنفعه ديگر واگذار می‌گردد.
انجام تکالیف مالیاتی در مهلت مقرر
ثبت نام در نظام مالیاتی و ارائه اسناد و مدارک لازم جهت تشکیل پرونده مالیاتی
تسلیم اساسنامه یا رونوشت مصدق آن به سازمان مالیاتی، ظرف یک ماه از تاریخ ثبت اساسنامه
درخواست تعیین ناظر مالیاتی و ارائه گزارشات سه ماهه به او
مطابق بخشنامه 137/93/200 مورخ 1393/12/11 سازمان مالیاتی در خصوص چگونگی انتخاب نظار و نحوه نظارت بر درآمد و هزینه مربوط به موسسات خیریه و عام المنفعه موضوع بند “ط” و فعالیتهای غیر انتفاعی موضوع تبصره (۱) ماده (۱۳۹) ق.م.م، برای موسسات خیریه از سوی سازمان مالیاتی یک ناظر مالیاتی تعیین می‌شود که وظیفه رسیدگی به نحوه شناسایی درآمدها، محل مصرف هزینه‌ها و مطابقت هزینه‌های انجام شده با اساسنامه موسسه و قوانین مالیاتی را بر عهده دارد.
تسلیم اظهارنامه مالیاتی، ترازنامه و صورت سود و زیان حداکثر تا چهارماه پس از پایان سال مالیاتی
نگهداری و ارائه دفاتر قانونی و اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد
نکته
مطابق بند “و” تبصره 17 قانون بودجه 1401 کل کشور، برخورداری هزینه‌های حمایتی پرداختی موسسات خیریه غیردولتی و خصوصی به اشخاص، از معافیتهای مالیاتی بند (ط) ماده 139 ق.م.م علاوه‌بر تکالیف موضوع این ماده، منوط به ثبت اطلاعات آن در سامانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است.
اخذ مجوزها و انجام سایر تکالیف قانونی
دریافت مجوزهای لازم از مراجع ذی‌صلاح جهت جمع آوری و صرف کمکهای نقدی و غیرنقدی
صرف کمکهای نقدی و غیرنقدی در مصارف مذکور در قانون مالیاتهای مستقیم
افتتاح حساب (حسابهای) بانکی جاری به نام موسسه در محل وقوع موسسه و انجام کلیه تراکنش‌های درآمد و هزینه از طریق آن حساب (حسابها) ظرف یک ماه از تاریخ ثبت اساسنامه موسسه خیریه
اظهارنامه مالیاتی موسسات خیریه
اظهارنامه مالیات موسسات خیریه همانند سایر انواع اظهارنامه مالیاتی است. کلیه موسسات خیریه موظف به تکمیل و ارسال فرم اظهارنامه در مهلت مقرر (4 ماه پس از پایان سال مالی خود) هستند. در واقع یکی از اصلی‌ترین شرایط برخورداری از معافیت مالیات موسسه خیریه تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی و ابراز درآمد و هزینه‌های واقعی موسسه خیریه است.
نرخ مالیات موسسات خیریه
مالیات موسسات خیریه برای درآمدهای غیرمعاف آنها مطابق ماده 105 ق.م.م و با نرخ 25% محاسبه می‌شود.
نکاتی برای افزایش شفافیت مالیاتی موسسات خیریه
برای پیشگیری از حساسیت سازمان مالیاتی و برخورداری از معافیت مالیات موسسات خیریه، انجام برخی امور را به شما توصیه می‌کنیم:
- انجام اقدامات قانونی جهت ثبت سمن و دریافت مجوزهای لازم در اولین فرصت
- افتتاح حساب بانکی به نام موسسه و انجام کلیه تراکنش‌های بانکی از طریق آن
- ثبت کلیه رویدادهای موسسه، به ویژه رویدادهای درآمد و هزینه بر اساس مستندات قوی و واقعی
- تهیه نرم افزار حسابداری خیریه و ارائه گزارشات شفاف
- تهیه گزارشات مالی در بازه‌های زمانی کوتاه با هدف کنترل درآمدها و هزینه‌ها و عدم انحراف از اهداف اولیه
- به روز بودن دفاتر مالی موسسه و نرم افزار حسابداری و مطابقت آنها با گزارشات مالی
- تعیین ناظر مالیاتی و ارائه گزارشات درآمد و هزینه سه ماهه به او
- انعقاد قرارداد با حسابرس و بررسی گزارشات حسابرسی به منظور رفع مشکلات موسسه
پیشنهاد پرشین حساب برای استفاده از معافیت مالیات موسسات خیریه
با توجه به اهداف غیرانتفاعی تشکیل موسسات خیریه، رسیدگی به امور مالی و مالیاتی موسسات خیریه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در حقیقت شرط معافیت مالیات موسسات خیریه، انجام تکالیف مالیاتی به صورت دقیق و در مهلت مقرر است. این مسئله مستلزم کسب آموزش مالیات حرفه‌ای و کاربردی است. به این ترتیب با شفاف سازی موسسه خیریه خود، می‌توانید از تسهیلات مربوط به نرخ صفر مالیاتی و یا معافیت مالیاتی استفاده نمایید.
موارد مصرف کمکهای نقدی و غیرنقدی موسسات خیریه جهت برخورداری از معافیت مالیاتی
مطابق بند ح ماده 139 ق.م.م آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف امور زیر برسد، مشروط بر این که درآمد و هزینه‌های مزبور به تایید سازمان اوقاف و امور خیریه رسیده باشد، از پرداخت مالیات معاف است.این امور به شرح زیر است:
- تبلیغات اسلامی
- تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی، فنی
- اختراعات و اکتشافات
- تعلیم و تربیت
- بهداشت و درمان
- بنا و تعمیر و نگهداری مساجد و مصلاها و حوزه‌های علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاه‌های دولتی
- مراسم تعزیه و اطعام
- تعمیر آثار باستانی
- امور عمرانی و آبادانی
- هزینه یا وام تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان
- کمک به مستضعفان و آسیب‌دیدگان حوادث ناشی از سیل، زلزله، آتش سوزی، جنگ و حوادث غیرمترقبه دیگر
- ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز نگهداری کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست در گروههای سنی و جنسی مختلف
- ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز نگهداری و مراقبت سالمندان
- ساخت، تعمیر و نگهداری کارگاههای حرفه‌آموزی و اشتغال مصدومان ضایعه نخاعی، معلولان جسمی و حرکتی، زنان سرپرست خانوار و دختران خود سرپرست
- ساخت، تعمیر و نگهداری مراکز آموزش، توانبخشی و حرفه آموزی معلولان ذهنی و کودکان نابینا، کم بینا، کم شنوا و ناشنوا
- ساخت، تعمیر و نگهداری سایر مراکز و اماکنی که بتوانند در خدمت مددجویان سازمان‌های حمایتی بهزیستی کشور قرار گیرند