ماده 17– اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:
1- نسبت به سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند (2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد (3%)
2- نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در تبصره (1) ماده (143) و ماده (143مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
3- نسبت به حقالامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ ده درصد (10%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
4- نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (2%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
5- نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در ماده (59) این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
6- نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است به نرخ ده درصد (10%) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث
تبصره 1– محاسبه و أخذ مالیات بر ارث در مورد متوفیان قبل از لازم الاجراء شدن این قانون (1395/01/01) اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آنها تشکیل شده یا نشده باشد، مشمول حکم این ماده نخواهد بود.
تبصره 2– نرخهای مذکور در این ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، نرخهای مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد.
تبصره 3– درصورتی که متوفی و وراث، تبعه خارجی باشند، اموال و داراییهای متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول خواهد بود.
تبصره 4– در مواردی که وراث سهم خود از اموال موضوع بندهای (2)، (4) و (5) این ماده را به اشخاص ثالث یا وراث دیگر انتقال دهند، علاوه بر مالیات بر ارث به شرح این فصل، مشمول مالیات طبق مقررات فصول مربوط خواهند بود.
تبصره 5– حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانکها و سایر نهادهای مالی و اعتباری، نسبت به عرصه و اعیان املاک بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.[1]
[1] . به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31، این متن جایگزین ماده (17) قانون شد.
«ماده 17 قدیم- هر گاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت واقعی یا فرضی، اموالی از متوفی باقی بماند به شرح زیر مشمول مالیات است:
.1در صورتی که متوفی یا وراث یا هر دو ایرانی مقیم ایران باشند نسبت به سهمالارث هر یک از وراث از اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ماده ( 19) این قانون واقع در ایران یا در خارج از ایران پس از کسر مالیات بر ارثی که بابت آن قسمت از اموال واقع در خارج از ایران به دولت محلی که مال در آن واقع گردیده پرداخت شده است به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون.
.2در صورتی که متوفی و وراث هر دو ایرانی مقیم خارج از ایران باشند سهمالارث هر یک از وراث از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون و نسبت به آن قسمت که در خارج از ایران وجود دارد پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع مال پرداخت شده است به نرخ بیست و پنج درصد(%25).
.3در مورد اتباع خارجی و سایر موارد نسبت به آن قسمت از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است کلا مشمول مالیات به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون برای وراث طبقه دوم.»
بخشنامه ها
📌 خلاصه نرخهای ماده ۱۷ (برای وراث طبقه اول)
- سپرده بانکی و اوراق: ۳٪
- خودرو و وسایل نقلیه: ۲٪ ارزش معاملاتی
- سهام بورسی: ۰.۷۵٪ ارزش بازار
- سهام غیربورسی: ۶٪ ارزش اسمی
- املاک مسکونی: ۷.۵٪ ارزش معاملاتی (۱.۵ برابر ماده ۵۹)
- حق واگذاری (تجاری): ۳٪ ارزش روز (۱.۵ برابر ماده ۵۹)
- سایر اموال و حقوق: ۱۰٪ ارزش روز
⚠️ توجه: نرخهای فوق برای وراث طبقه اول است. برای طبقه دوم ۲ برابر و طبقه سوم ۴ برابر میشود.
نیاز به محاسبه دقیق یا اعتراض به برگ تشخیص ارث دارید؟
📞 مشاوره تلفنی با وکیل مالیاتیسوالات متداول
-
آیا بخش پایگاه دانش مالیاتی کامل است؟
در حال حاضر بجز قسمت بخشنامه ها، سایر موارد تکمیل است. به مرور زمان بخشنامه ها نیز تکمیل میگردد.
-
نرخ مالیات بر ارث سپردههای بانکی و اوراق مشارکت چقدر است؟
طبق بند ۱ ماده ۱۷، نرخ مالیات بر ارث برای سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و سودهای متعلق به آنها برای وراث طبقه اول ۳ درصد است. این نرخ برای وراث طبقه دوم ۶ درصد و برای طبقه سوم ۱۲ درصد خواهد بود.
-
مالیات بر ارث خودرو و وسایل نقلیه چقدر است؟
طبق بند ۴، انواع وسایل نقلیه موتوری (زمینی، دریایی، هوایی) مشمول مالیات به نرخ ۲ درصد بهای اعلامی سازمان امور مالیاتی هستند (نه قیمت بازار).
-
تکلیف مالیات اموالی که متوفی قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده چیست؟
طبق تبصره ۱ ماده ۱۷، این ماده فقط شامل متوفیانی است که از تاریخ ۱۳۹۵/۱/۱ به بعد فوت کردهاند. برای متوفیان قبل از این تاریخ، همچنان قانون قدیم (محاسبه بر اساس کل ماترک) اعمال میشود.
-
اگر متوفی یا وراث خارجی باشند، نرخ مالیات چگونه است؟
طبق تبصره ۳، اگر متوفی و وراث تبعه خارجی باشند، اموال واقع در ایران مشمول نرخهای وراث طبقه اول خواهد بود و افزایش نرخ طبقات اعمال نمیشود.
-
آیا نرخ مالیات بر ارث سهام شرکتهای بورسی و غیربورسی متفاوت است؟
بله. طبق بند ۲ ماده ۱۷، مبنای محاسبه ۱.۵ برابر نرخهای انتقال قطعی است:
- سهام بورسی: ۰.۷۵٪ ارزش بازار (۱.۵ برابرِ ۰.۵٪).
- سهام غیربورسی (سهامی خاص): ۶٪ ارزش اسمی (۱.۵ برابرِ ۴٪).
-
تاثیر طبقات وراث بر نرخهای ماده ۱۷ چیست؟
طبق تبصره ۲، نرخهای ذکر شده در متن ماده مخصوص وراث طبقه اول (پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و نوه) است.
- وراث طبقه دوم: ۲ برابر نرخهای ماده.
- وراث طبقه سوم: ۴ برابر نرخهای ماده.
-
مالیات بر ارث ملک (مسکونی، تجاری و اداری) چگونه محاسبه میشود؟
طبق بند ۵ ماده ۱۷، مالیات بر ارث املاک ۱.۵ برابر نرخ ماده ۵۹ محاسبه میشود. مبنای محاسبه برای املاک مسکونی «ارزش معاملاتی» (دفترچه دارایی) و برای حق واگذاری محل (سرقفلی/تجاری) «ارزش روز» است.
-
آیا اموال متوفی در خارج از کشور هم مشمول مالیات است؟
بله. طبق بند ۶، اموال خارج از کشور پس از کسر مالیاتی که به دولت محل وقوع مال پرداخت شده، به نرخ ۱۰ درصد ارزش ماترک مشمول مالیات میشوند.